Gelderland

Eind april waren SP Tweede Kamerlid Paulus Jansen en SP-statenleden Agnes Lewe en Alex Mink op bezoek in de Lausitz, de streek rond de Oost-Duitse stad Cottbus. Daar bezochten zij enkele bruinkoolmijnen van Vattenfall en enkele dorpen die in de toekomst zullen verdwijnen. Een fotoverslag door Alex Mink.

Op de foto (van links naar rechts): SP Tweede Kamerlid Paulus Jansen, statenlid Agnes Lewe, Rene Schuster en Telegraaf-journalist Rob Savelberg.

Lacoma en het mijnbouwgebied Cottbus Nord

Het mijngebied Cottbus Nord omvat 10 vierkante kilometer. De houten palen zijn de omwalling van het vroegere dorp Lacoma.

Lacoma in 1989. Het dorp lag aan de historische postweg van Cottbus naar Breslau en is in 2005 ontruimd. De graafmachines zijn inmiddels zo'n 200 meter van de oude dorpskern verwijderd. De afgraving duurt tot 2050.

Op de voorgrond: het waterleidingnet voor het grondwater dat benodigd is voor de mijnbouw.

Rondom het complete dagbouwgebied is een bronbemaling aangelegd om de grondwaterstand te verlagen (het diepste punt van de dagbouw ligt tot 80 meter lager dan het omliggend terrein). Aan de zijde van het oude Lacoma is een waterdicht scherm aangelegd door middel van injectering van cement en leem in de bodem.

De bruinkoolcentrale Jänschwalde

Dit is de bruinkoolcentrale Jänschwalde: zes eenheden van 500 megawatt per eenheid, gekoeld door negen koeltorens. In Duitsland hebben de meeste centrales koeltorens, omdat er onvoldoende koelwater beschikbaar is om zonder grote ecologische schade rechtstreeks te kunnen lozen op open water.
Deze centrale stamt uit de jaren tachtig. De centrale draait op bruinkool uit het nabijgelegen mijnbouwgebied en 400.000 ton afval per jaar.

De emissie van deze centrale is hoog: 1200 gram CO2 per kilowattuur. De jaarlijkse CO2-emissie bedraagt 25 megaton (de totale uitstoot van Nederland is 210 megaton per jaar).

Atterwasch

Dit is de dorpskerk van Atterwasch, een dorpje met 300 inwoners. Atterwasch ligt ten noorden van het mijnbouwgebied Jänschwalde. Er loopt een concessieaanvraag om na 2015 met dagbouw te beginnen. Verderop ligt het dorp Kerkwitz. Dit dorp ligt aan een spoorlijn, die ook verplaatst moet worden als de dagbouw begint. Beide dorpen worden waarschijnlijk gesloopt. In de hele regio worden complete wegen en spoorlijnen verlegd.

De straat bij de dorpskerk van Atterwasch.

Dominee Matthias Bernd. Atterwasch en nog twintig andere dorpen vallen onder zijn werkgebied. Door de oprukkende bergbouw vergrijst het gebied, jongeren willen er niet meer wonen.
De grond die ze bezitten wordt minder waard en ze raken hun huis aan de straatstenen niet kwijt.

Atterwasch wordt voor het eerst in 1294 genoemd.

In de dorpskerk van Atterwasch is een permanente expositie over enkele gesloopte dorpen. Het oude dorp Horno is in 2005 gesloopt.

Neu Horno

Het dorpsplein van Neu Horno. Kerk, kroeg en woningen zijn opnieuw gebouwd bij het stadje Forst, aan de rivier de Neisse. Neu Horno en Forst liggen op enkele kilometers van de grens met Polen.

Het mijnbouwgebied Jänschwalde

Hoe gaat de winning van bruinkool eigenlijk? Dit is de theorie volgens het informatiepaneel:

Vanuit de verte zijn de bruinkoolschrapers al goed zichtbaar.

Het landschap aan de rand van de bruinkoolmijn.

Het grote zwarte gevaarte is de transportband voor de afgegraven grond. De machines links daarvan schrapen de grond weg. In de zwarte kuil schrapen de bruinkoolgravers naar bruinkool. De opgegraven kolen worden in een treinwagon gestort.

Het dorp Griessen

Het dorp Griessen ligt naast het mijnbouwgebied Jänschwalde. Dit mijnbouwgebied is groter dan Cottbus Nord: 25 vierkante kilometer. Daar komt 10 vierkante kilometer bij als er de aangevraagde vergunning door de deelstaat Brandenburg wordt afgegeven.

Een kilometers lang scherm tussen het dorp en de mijn moet stofwolken tegenhouden.

Bij de mijn zou in principe een strook met een breedte van ongeveer een 600 meter breedte maal de lengte van de ontginning (5-10km) open moeten liggen. In de praktijk is een veel groter gebied een woestenij. Er is nauwelijks vegetatie aanwezig en bij harde wind ontstaan er flinke stofstormen.

Klinger Runde

De Klinger Runde: een groep streekbewoners die zich inzetten voor duurzame energie. Zij willen ook de mijnbouw in het gebied beëindigen. In de dorpen wordt door de gemeente veel gedaan aan energiebesparing en duurzame energie, vooral fotovoltaïsche en thermische zonne-energie. Verder gebruikt men steeds meer warmtekrachtinstallaties die met houtsnippers gestookt worden. Het rendement van zo´n installatie is bijna 80%. Met de gemeente zijn de bewoners bezig om een plan uit te werken om het gebied zelfvoorzienend te maken qua energievoorziening.