Gelderland

Een Chinees spreekwoord luidt: Een reis van duizend mijlen begint met een enkele stap. De Provincie Gelderland daarentegen is zeer ambitieus met het Openbaar Vervoer bezig en neemt daardoor graag veel stappen tegelijk. Voorbeelden van deze werklust zijn in de praktijk toonbaar: dromen van bushaltes met zwerfkeien, een hippe stoptreindienst tussen Ede en Amersfoort en pleisters op te grote wonden.
Deze keer in de BBA-soap: de Valleilijnmanie die busreizigers in de portemonnee gaan voelen, een dooie mus binnen de stadsbus Apeldoorn en alweer een afname van busdiensten tussen Ede en Wageningen.

De SP stelde enige tijd geleden schriftelijke vragen aan het college van Gedeputeerde Staten (GS) over een notitie inzake meer- en minderwerk van busbedrijf BBA Veluwe. GS blijven stug volhouden dat alles op de Veluwe koek en ei is, maar de gemiddelde klant weet wel beter. Daarnaast is zalvend toedekken van problemen en het verzinnen van lapoplossingen ook een tak van sport geworden. Ook nu weer blijkt dat de provincie last heeft van hardnekkige busbedrijfsblindheid. Wat speelt er nu:

Wéér minder ritten op buslijn 86 (Ede-Wageningen)
Connexxion voegde in de dienstregeling 2003/2004 op zondag tijdens de vakanties extra ritten toe op buslijn 86 tussen Ede en Wageningen. Reden hiervoor was dat vooral rond het begin en einde van de vakantie, er een enorme vraag was naar vervoer. Sowieso is de zondagavondspits op deze buslijn roemrucht, minder ritten tijdens de vakanties zorgen alleen maar voor "overaanbod" en bomvolle bussen. GS is het daar niet mee eens. Het treft niet erg veel reizigers en de pijn wordt gecompenseerd door extra ritten in de ochtendspits en het weekeinde. Dat is waar, maar het verzachtende verhaal wordt hoogstwaarschijnlijk niet gedeeld door de trouwe gebruikers van deze buslijn. Ellenbogenwerk en 20 minuten staan in een te korte bus zijn onderdeel van de reiservaring geworden. Helemaal frappant is de passage over klachten: GS weet van niets....

Stadslijn 17 in Apeldoorn een dode mus
Reizigers in de Apeldoornse nieuwbouwwijk Zonnehoeve kunnen nog even wachten op de door hun gewenste stadsbuslijn 17. Vooralsnog wordt deze lijn pas in januari 2006 uitgerold. Op welke wijze dit zal gaan gebeuren is momenteel onbekend. Vooralsnog zijn de inwoners van deze wijk aangewezen op de streekbus naar Deventer. Een kleine misser want over het algemeen hebben nieuwbouwwijken al snel te maken met parkeerproblemen. Een goede stadsbus, en in het geval van Apeldoorn laat die niets te wensen over, kan een oplossing zijn voor knellende mobiliteitsproblemen.

Scholierenlijnen
De Veluwse scholierenlijnen liggen al langer onder vuur. Vervoerder Connexxion schrapte in juni 2004 een fors aandeel van deze lijnen, BBA Veluwe zorgde voor een herintroductie een halfjaar later. Enkele lijnen blijven, ondanks verbeteracties, in het slop en zitten op de schopstoel. Welke acties precies zijn ondernomen wordt niet duidelijk gemaakt in de beantwoording van de vragen.

Buslijn 105: Ede - Lunteren - Barneveld - Harderwijk
Ook buslijn 105 heeft weleens te maken gehad met het zwaard van Damocles. Deze grande dame van het Veluwse streekvervoer staat op de nominatie om in december 2006 te worden opgeheven tussen Ede en treinstation Barneveld Centrum. Alleen het traject tussen Barneveld Centrum en Harderwijk blijft dan bestaan. Dat betekent een forse inkrimping van de sinds 1 juli 1930 bestaande route. Op zondagen is deze inkorting al in de praktijk gebracht. Reizigers zijn op dat moment afhankelijk van de momenteel eens per uur rijdende stoptrein tussen Ede, Lunteren, Barneveld en Amersfoort.

Buslijn 105 in het wild. 26 februari 2005 te Harderwijk NS. Foto: Alex Mink.

Reden voor de gedeeltelijke opheffing van deze redelijk lopende streeklijn, is de nieuwe Valleilijn. Deze opgewaardeerde bus- en treinverbinding moet het OV in de Gelderse Vallei een nieuwe impuls geven. Buslijn 105 komt echter in het verkeerde schuitje terecht: de bus rijdt parallel aan het spoor tussen Ede en Barneveld en is duur. Het budget voor deze lijn, 360.000 Euro structureel per jaar vanaf 2007 t/m 2011, wordt overgeheveld naar de hippe en vernieuwde treindienst tussen Ede en Amersfoort.

Toch zal de gedeeltelijke opheffing hard aankomen. Vooral scholieren en forenzen uit Lunteren maken graag gebruik van deze buslijn. Een voorbeeld uit de passagierstellingen in het najaar van 2001. Tussen Lunteren, telpunt Goorsteeg en Ede, telpunt Berkenlaan reisden er gemiddeld 415 reizigers per werkdag. Het dagtotaal voor de rijrichting Harderwijk-Ede bedroeg 2536 passagiers, in de tegenovergestelde richting 2532 passagiers. Enkele nuances spelen wel mee. Zo reizen de meeste mensen meerdere malen per dag met een buslijn, is er sprake van een momentopname, en is er sprake van aanwas en uitval van passagiers.

Niet alleen worden de primaire gebruikers van de lijn gedupeerd, ook het platteland tussen Ede, Lunteren en Barneveld moet het zonder vaste OV-voorziening stellen. Dat kan ook economisch nadeling uitpakken: de eerstgenoemde groep ziet zichzelf geconfronteerd met een gemiddelde stijging van de ritprijs van 40%, ondernemers in de horeca worden wellicht niet gelukkiger van het feit dat een hoop klanten moeilijker in staat zal zijn om de gelegenheden te bereiken. Het typische buitengebied blijft immers populair onder toeristen en dagrecreanten.

De uitgangspunten van de provincie botsen echter hevig met die van de gemeente Ede. In haar meest recente Gemeentelijk Verkeer- en Vervoerplan stelt zij letterlijk: "Diverse bestaande busverbindingen worden in hun voortbestaan bedreigd door bezuinigingen in het OV (en in relatie daarmee de aanbesteding ervan). Zeker op relaties waarop geen alternatief aanwezig is (buiten CVV) gaat de noodzakelijke basiskwaliteit van het OV hiermee verloren. Ede pleit daarom bij de provincie voor het behoud van bestaande lijndiensten naar wijken en zeker de dorpen. Voor de dorpen geldt immers dat de fiets door de grotere afstand minder als mobiliteitsalternatief dient. Het behoud van het vervoer over de Veluwe vormt bovendien een randvoorwaarde om er de hoeveelheid autoverkeer te kunnen beperken."

Daarnaast zou de gemeente willen kijken of het behouden van buslijn 105 als spitsbus kans maakt. De provincie daarentegen weet van niets. De invoering van de chipkaart en het opwaarderen van de Valleilijn zijn volgens haar de beste methoden. Toch is dat redelijk frappant, aangezien de invoering van de chipkaart nog een tijdje op zich laat wachten.

Als SP willen we graag verder nadenken over buslijn 105. Dat geldt eveneens voor de andere onderwerpen. Op de Valleilijn komen we rond 26 oktober nog terug. Dan worden de plannen rondom deze bus- en treinverbinding tussen Wageningen en Amersfoort in de statencommissie voor Verkeer besproken.

Tekst beantwoording schriftelijke vragen:

Antwoord op Statenvragen PS2005-645
nr. Z2005.7809

Arnhem, 20 september 2005

De leden van Provinciale Staten

Vragen SP over het overzicht van meer- en minderwerk
BBA Veluwe

Ingevolge het bepaalde in artikel 42 van het Reglement van Orde van Provinciale Staten doen wij u hieronder de antwoorden van ons college op de vragen van het statenlid T. van Bergen (SP) toekomen.

1. Zondagvakantiedienstregeling lijnen 83/86 Wageningen (zeker minderwerk)

Voor december 2004 bestond er op zondagavond tijdens de schoolvakanties een capaciteitstekort op de beide buslijnen tussen Ede en Wageningen (de opgeheven lijn 84 niet meegerekend). Schrappen van de reguliere frequentie op zondag gaat zeer zeker zorgen voor capaciteits¬tekorten.
Met name de pieken aan het einde van de zomervakantie en rondom tentamenperiodes na de vakantie aan de WUR zijn berucht.
Wat is de inhoudelijke motivering voor het inkrimpen? Hoeveel reizigers treft dit? Wat gebeurt er als er meerdere malen capaciteitstekorten optreden, in relatie tot hetgeen bepaald is in de concessievoorwaarden?

Antwoord: In de corridor Ede – Wageningen gaat het niet alleen om de invoering van een vakantiedienstregeling op zondag, maar ook om uitbreidingen in de ochtendspits en het weekend. Invoering van een vakantiedienstregeling is gelet op de reizigersaantallen in die periode acceptabel. Het aantal gedupeerde reizigers is beperkt en er hebben ons hier geen klachten over bereikt. In de concessie zijn eisen gesteld aan de capaciteit die de vervoerder dient te bieden.

2. Apeldoorn: uitstellen lijn 17 tot begin 2006 (zeker minderwerk)

Is het een hard feit dat lijn 17 richting Zonnehoeve begin 2006 alsnog wordt uitgerold?

Antwoord: Ja, alleen is op dit moment nog niet bekend hoe.

3. Scholierenlijnen Vervallen 5 lijnen (nog onzeker minderwerk)

Welke lijnen kan dit betreffen? Enkele scholierenlijnen zijn juist teruggekomen na de bezuiniging in juni 2004. Is het een idee om de betrokken gebruikers een hogere bijdrage te vragen voor de instandhouding van deze lijnen en zodoende de provinciale bijdrage naar evenredigheid te verlagen?

Antwoord: Het betreft lijnen die - ook na stimulering van het gebruik door de school en de vervoerder - onvoldoende worden gebruikt. Een bijdrage van de scholen in de kosten van de verbinding of een gegarandeerde afname van abonnementen komt hierbij al aan de orde.

4. Opheffen lijn 105 na aanbesteding Valleilijn (nog onzeker minderwerk)

Lijn 105 wordt goed gebruikt. De gemeenten Ede en Barneveld zijn ongelukkig met dit streven tot opheffing. Ede heeft het plan om te bekijken in hoeverre lijn 105 als spitslijn kan blijven bestaan.
Daarnaast wordt met de opheffing van lijn 105 tussen Ede en Barneveld een groot deel van het gebied slecht ontsloten. Scholieren reizen daarnaast tegen een relatief goedkoper tarief met de bus dan met de trein. In tijden van economische nood is een verhoging van de reiskosten met gemiddeld 40% zeer onwenselijk, zeker omdat voor de meeste gebruikers geen ander alternatief aanwezig is. In relatie met deze zaken heeft het idee van de gemeente Ede eigenlijk wel een redelijke insteek.
Zijn BBA dan wel Gelderland bekend met deze wens?
Hoe staat men tegenover de geopperde oplossing?

Antwoord: Wij zijn niet op de hoogte van de wens van de gemeente Ede.
Het opheffen van lijn 105 is gekoppeld aan de decentralisatie van de Valleilijn naar onze provincie en één tariefsysteem (de chipkaart). Als de invoering van de chipkaart later plaatsvindt, ontstaat een nieuwe situatie waarop wij ons - in overleg met de gemeenten - zullen beraden.

5. Algemeen

Volgens het overzicht ontstaat in 2007 - uitgaande van alleen het zekere minderwerk - gesaldeerd een tekort dat afgedekt dient te worden.
Kan de gedeputeerde een harde toezegging doen dat dit tekort NIET ten koste van het huidige budget gaat? Zo nee, waarom niet? Hoe wordt dit tekort dan afgedekt? Dit ondanks het feit dat eventuele tekorten nader worden bekeken d.m.v. eventueel extra minderwerk, evaluatie van het netwerk en evaluatie van het meerwerk. Het is immers zo 2007 en de kans bestaat dat het tekort hoger uitvalt dan normaal. Op dat moment dreigt een ad-hocoplossing.

Antwoord: Een dergelijke toezegging is op dit moment niet te geven en is ook niet nodig. Het totaaloverzicht van zeker en onzeker meer- en minderwerk over de gehele concessieperiode (tot 2010) varieert immers tussen ca. acht ton extra kosten en 1,2 mln. overschot.

Gedeputeerde Staten van Gelderland
C. Cornielje - Commissaris van de Koningin
H.M.D. Brouwer - secretaris

coll. yv
code: wh/PS645sis/dmin

Beantwoording statenvragen statenlid T. van Bergen inzake het overzicht van meer- en minderwerk BBA Veluwe (DOC, 127 kB)