SP inbreng in NUON debat
SP inbreng in NUON debat
Op woensdag 14 januari vond een historisch debat plaats in provinciale staten van Gelderland. De SP pleitte voor behoud van de aandelen NUON en voor een referendum hierover. De fractie kreeg helaas alleen steun van twee eenmansfracties. De SP bereidt nu acties voor tegen de uitverkoop van de energiebedrijven.
Hieronder de speech van SP fractievoorzitter Eric van Kaathoven tijdens het NUON debat op 14 januari in provinciale staten. Hierin leest u onder andere wat partijen als CDA en PvdA voor de verkiezingen zeiden, wat hun partijgenoten vorig jaar in de Tweede Kamer zeiden en waarom de SP voor behoud van de aandelen in overheidshanden is, desnoods bij Wouter Bos! Gelderland is met 45 procent de grootste aandeelhouder van NUON.
‘Voorzitter, de uitverkoop van de nationale energiesector is begonnen, eerst de berichten over Essent en dan staat nu NUON op het menu.
Maar voor ik daar inhoudelijk op inga een paar opmerkingen over het proces.
Dit is een historisch debat. Het is zelfs de vraag of we in deze periode een belangrijker debat zullen voeren dan dat van vandaag. De SP betreurt het dat zo’n belangrijk debat ineens onder hoge druk plaats moet vinden, dat het ineens kennelijk allemaal zo snel moet. Dat gezegd hebbende, zijn we wel blij dat dit debat in de staten, er is. Want als het aan verantwoordelijk gedeputeerde Keereweer (PvdA) had gelegen dan was er helemaal geen debat in deze statenzaal gekomen. Dank dus aan onze collegafracties die de plannen die nu voorliggen ook als breuk met het verleden herkennen en het wel nuttig vonden om hier als volksvertegenwoordigers een uitspraak over te doen.
Ik wil hierbij benadrukken dat niet het beeld moet ontstaan dat we als staten anno 2009 niet meer vrij kunnen beslissen over het wel of niet verkopen van de aandelen NUON en de manier waarop. Want dat beeld kan, ten onrechte, gemakkelijk ontstaan. Zo verwijst gedeputeerde Keereweer (in de commissie ABF) naar een uitspraak in de staten van 2001. Maar hij weet ook dat er ondertussen al twee verkiezingen geweest zijn waar de kiezer aan het woord was. En dat de wereld anno 2009 er anders uitziet dan in 2001 is hem toch ook niet ontgaan, mag ik hopen.
Bij de laatste verkiezingen zetten diverse partijen zich trouwens in meer of mindere mate in voor behoud van aandelen NUON. Twee citaten uit verkiezingsprogramma’s:
CDA: ‘Uitgaande van de huidige wetgeving wil het CDA, dat de provincie haar aandelen in het energiebedrijf NUON in eigendom zal behouden om daarmee de belangen van de Gelderse burger op het gebied van de energievoorziening te waarborgen.’
PVDA: ‘De PvdA is tegenstander van het vervreemden van de aandelen van NUON.’
In die zin is het ook logisch dat er vorig jaar in de staten steun uitgesproken is, juist voor behoud van de aandelen in ieder geval voorlopig.
Bovendien heb ik de notulen van die vergadering uit 2001 er nog eens op nageslagen. Diverse fracties hebben toen voorbehouden gemaakt. En toenmalig gedeputeerde Jacobs (ook al PvdA) gaf op een vraag van de heer Van de Woestijne van ChristenUnie aan dat geconcludeerd kon worden dat er geen noodzaak was tot behoud van de aandelen maar ook geen verplichting tot verkoop. En in de notitie van toen, werd gezegd dat het een ‘principebesluit is voor een oriëntatiefase’ en niets minder maar ook niets meer dan dat.
De SP is gezien dit alles geschrokken van de recente gebeurtenissen. Want laten we er geen doekjes om winden: Gelderland staat op het punt om (in stappen) de aandelen NUON te verkopen aan een groot buitenlands bedrijf. Als we nu niet aan de noodrem trekken en ingaan op de door het college voorgestelde weg dan kunnen we niet meer terug en zijn we NUON effectief al kwijt. Misschien wordt er eerst maar een deel van de aandelen (40 procent is genoemd) verkocht maar dan met de toezegging dat uiteindelijk minderheidsbeslangen meerderheidsbelangen worden en dus de zeggenschap over het hele bedrijf verkocht wordt en zo wordt NUON overgenomen door een buitenlands bedrijf.
De uitverkoop van de publieke sector gaat dus gewoon door en de SP betreurt dat. Wij denken namelijk dat er bepaalde sectoren in de economie zijn die zo belangrijk zijn voor de samenleving dat die niet kunnen worden overgelaten aan de grillen van de markt, maar in publieke handen moeten blijven. Bij deze basisvoorzieningen hoort op korte termijn winst maken niet voorop te staan maar juist het publieke nut en de lange termijn. Het gaat dan om sectoren die van algemeen nut zijn zoals: gas, licht, water maar ook onderwijs en zorg. Als het daar mis gaat, dan zijn de gevolgen voor economie en samenleving desastreus.
Met die visie stonden we lange tijd alleen maar ik moet zeggen dat de laatste jaren en zeker de laatste maanden steeds meer politieke partijen uitspraken in die richting doen, ten minste in Den Haag dan. Zo zei de heer Hessels van het CDA in het algemeen overleg van de Tweede Kamer over de commissie Kist het volgende:
‘Wij zien het echter toch als een gemiste kans dat de commissie zich niet expliciet uitspreekt tegen verdere privatisering, gezien alles wat nu op de markt gebeurt. De minister zegt in reactie op het rapport dat zij geen overhaaste besluiten over de privatisering van de productie- en leveringsbedrijven (PLB’s) wil nemen, maar spreekt zich ook niet expliciet uit tegen die privatisering. Mijn fractie blijft grote twijfels houden bij de privatisering, ook van het
afgesplitste commerciële deel van de energiebedrijven.’
Mevrouw Vos van de PvdA zei: ‘Ook de PvdA-fractie is geen voorstander, zeker nu niet, van privatisering van de PLB’s. Wij zijn daar erg beducht voor. Wij zijn er niet ten principale tegen, maar zeker nu is privatiseren niet handig.’
Maar de verworven inzichten in Den Haag zijn in Arnhem kennelijk nog niet breed doorgedrongen want ondertussen wordt in Gelderland het zoveelste nutsbedrijf op een presenteerblaadje aangeboden aan gulzige buitenlandse energiereuzen en wel door een CDA-PvdA-CU college. En het tijdstip wekt al helemaal verbazing. Zelfs minister Van der Hoeven zei tijdens het eerder genoemde algemeen overleg dat privatisering voorlopig niet aan de orde is. En minister Bos kondigde vorig jaar nog het einde van de privatisering van staatsbedrijven aan.
Terwijl de wereld lijdt onder een kredietcrisis, geld moeilijk om aan te komen is, en banken zo goed als genationaliseerd worden dan wel miljarden krijgen toegestopt (omdat ze cruciaal zijn voor het functioneren van de economie) gaat Gelderland vrolijk een energiebedrijf verkopen.
Voorzitter, laten we er geen doekjes omwinden: Als we doen wat dit college wil, dan is NUON straks in buitenlandse handen en verdwijnt een herkenbaar Nederlands bedrijf. De controle over de Nederlandse energiemarkt komt straks in buitenlandse steden te liggen. Over strategische belangen gesproken! Als we doen wat dit college wil, dan hebben we helemaal niets meer te zeggen over belangrijke zaken zoals leveringszekerheid, verduurzaming, een inzet op lage rekeningen in plaats van hoge winsten, de aanpak van topsalarissen en een zo sociaal mogelijk afsluitbeleid. Allemaal zaken waarvan echt niet alleen de SP heeft gezegd dat ze van belang zijn.
Voorzitter, laten we er geen doekjes om winden: Als we de aandelen NUON verkopen (eerst deel, later de rest) dan moeten we niet de illusie hebben dat het geld ook in Gelderland zal blijven! Want als onze provincie straks met een berg geld zit dan gaat Wouter Bos graaien bij die ongelofelijk rijke provincie daar in het oosten van het land. Dan kun je wel proberen dat geld te borgen en mooie debatten gaan voeren of het nu in meer asfalt of meer natuur gestopt moet worden maar garanties dat het geld in Gelderland blijft zijn er niet te geven zoals gedeputeerde Peters al terecht heeft gezegd.
En in een land waar zelfs woningcorporaties en dus uiteindelijk de huurders mee moeten betalen aan investeringen in veertig vrij willekeurig gekozen wijken en decentralisaties voortdurend verkapte bezuinigingen zijn, hoef je geen groot toekomstvoorspeller te zijn om te zien aankomen dat dat geld voor een groot deel uit Gelderland gaat verdwijnen.
De SP denkt dat hier een grote fout begaan wordt en roept het college op om een andere koers in te zetten. Een koers gericht op het behoud van de aandelen in publieke handen.
De positie van NUON kan versterkt worden door strategische samenwerking of allianties maar zonder verkoop van aandelen. NUON blijft dan een degelijk, publiek Nederlands energiebedrijf dat klanten een alternatief biedt voor de commerciële jongens van het snelle geld. Om deze oproep tot behoud van aandelen NUON te onderstrepen, dient de SP een motie in.
MOTIE 1 ‘Provinciale staten verzoeken het college van gedeputeerde staten,de aandelen NUON (productie en leveringsbedrijf) niet te verkopen.’
En laat ik ter toelichting nog zeggen dat wat ons betreft het er vooral om gaat dat de aandelen in publieke handen blijven. Dat betekent dat als een meerderheid in deze staten de aandelen van de hand wil doen, en daar ziet het wel naar uit, we dat (met grote tegenzin) als een feit zullen moeten accepteren. Maar dan willen wij graag een nieuwe optie inbrengen en dat is dat de lokale overheid Gelderland de aandelen verkoopt maar niet aan een willekeurige buitenlandse marktpartij maar aan Wouter Bos.
Voor de economie is de energievoorziening net zo belangrijk als de bankensector! Bovendien zijn er genoeg buitenlandse energiereuzen grotendeels in handen van nationale staten. Er is geen reden waarom Nederland dat niet ook zou kunnen doen. We geven zo de landelijke overheid de kans om voor een fatsoenlijke prijs (we hoeven echt niet het onderste uit de kan) de aandelen NUON te kopen zodat deze toch in publieke handen blijven. De SP pleit er dan ook voor om indien overgegaan wordt tot verkoop, de rijksoverheid de eerste optie voor aankoop te bieden. Deze oproep hebben we verwoord in een tweede motie.
MOTIE 2 ‘Provinciale staten verzoeken het college de Staat der Nederlanden bij eventuele verkoop van de Gelderse aandelen in NUON (productie en leveringsbedrijf) de Staat der Nederlanden een eerste optie op koop te bieden zodat de Staat in de gelegenheid wordt gesteld om deze aandelen te kopen..’
Tenslotte is de SP van mening dat het besluit om NUON te verkopen van een dusdanig belang is dat alle Gelderlanders zich erover uit zouden moeten kunnen spreken. Dit kan in de vorm van een referendum dat bijvoorbeeld in juni gehouden zou kunnen worden tegelijk met de Europese verkiezingen. Ook deze oproep hebben wij in een motie vervat:
MOTIE 3 ‘Provinciale staten verzoeken het college
-voordat eventueel definitief besloten wordt de aandelen NUON (productie en leveringsbedrijf) te verkopen, een referendum te houden onder de kiesgerechtigde Gelderlanders waarin zij zich uit kunnen spreken voor of tegen de verkoop van aandelen NUON
-de uitslag van dit referendum te volgen
Voorzitter, laat ik afsluiten met een oud Hollands gezegde. ‘Beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald.’
Naschrift: bij de stemmingen kreeg de SP alleen steun van de Groep Solidara en de Partij voor de Dieren. Alle andere partijen hebben ingestemd met de verkoop van aandelen NUON en stemden tegen een verkoop aan Wouter Bos, en tegen een referendum.