Gelderland

Gelderse SP statenleden Alex Mink en Agnes Lewe en SP Tweede kamer lid Paulus Jansen brachten van 25 tot 27 april 2009 een bezoek aan de regio Lausitz, waar Vattenfall een groot aantal bruinkoolmijnen en bruinkoolgestookte energiecentrales bezit. Hier hun verslag.

Lees ook het persoonlijke en indringende verslag dat Agnes Lewe van de reis maakte: "Vattenfall in Duitsland: de belofte van schone lucht boven een maanlandschap" (PDF)

Bekijk ook het fotoverslag van Alex Mink

En bekijk zeker ook de trailer van een indrukwekkende Duitstalige film over bruinkoolmijnen en verdwenen dorpen op: http://www.heimat-auf-zeit.net/data/HAZ_Trailer_WEB.wmv

Terwijl de officiële delegatie van een viertal Gelderse Statenfracties en gedeputeerde Keereweer naar Zweden ging waar onder andere het hoofdkantoor van Vattenfall bezocht werd, had de SP een alternatief programma georganiseerd. Conclusie van de drie SP volksvertegenwoordigers na drie intensieve dagen in de regio Lausitz: Vattenfall is geen schoon bedrijf wat zijn desgevraagd ook niet ontkennen. Het feit dat zij, naar eigen zeggen, het gebruik van bruinkool ook op de lange termijn (40 jaar) wensen voor te zetten, is daarvan het duidelijkste bewijs. Bruinkoolmijnen zijn een verwoestende ingreep in het landschap en in het maatschappelijke leven, hele dorpen worden van de kaart geveegd. Bruinkoolcentrales zijn de meest vervuilende manier van energieopwekking.

Vattenfall verdedigt het gebruik van bruinkool met investeringen in onderzoek naar CO2 afvang en andere technologieën. Maar de weg er naartoe is lang en vol onzekerheden. Van toepassing op grote schaal kan geen sprake zijn. Het gaat voorlopig om experimenten en het kost ook nog eens veel energie om de CO2 af te vangen. Er zullen daarom nog vele jaren voorbij gaan waarin bruinkoolgestookte centrales van Vattenfall de lucht vervuilen. De verwoesting van het landschap en het maatschappelijk leven door de uitbreiding van de bruinkoolwinning gaan ook gewoon door.

Het geld dat wordt geïnvesteerd in pogingen om CO2 af te vangen en in de grond te stoppen, kan bovendien niet worden ingezet voor het ontwikkelen van alternatieve energiebronnen die binnen afzienbare tijd een uitstap uit de bruinkool mogelijk zouden kunnen maken. Daarmee is duidelijk dat Vattenfall nu en in de toekomst zwaar op bruinkool leunt.

De reis naar de Lausitz heeft wat de SP betreft geen argumenten vóór de verkoop van NUON aan Vattenfall opgeleverd, in tegendeel. De SP-ers hebben de milieu-ellende die dit bedrijf in Duitsland veroorzaakt met eigen ogen kunnen zien en met de mensen gesproken die daar de dupe van worden. En dat heeft diepe indruk gemaakt. Agnes Lewe: ‘Iedereen die daar is geweest, kan niet met droge ogen beweren dat dit een schone en duurzame partner is voor Nuon.’

De reis leverde nog een ander inzicht op. Vattenfall werkt op diverse terreinen samen met andere energiemaatschappijen. De exploitatie van de kerncentrales bij Hamburg samen met Eon is daarvan een voorbeeld. Vattenfall zou dus ook best met Nuon gemeenschappelijke projecten kunnen aangaan zonder Nuon over te nemen. Dat zou als bijkomend voordeel hebben dat de miljarden die nu in overname Nuon worden gestopt rechtstreeks in duurzame energieprojecten geïnvesteerd kunnen worden in plaats van de overname van Nuon.

Kort reisverslag van SP aan Lausitz en Vattenfall

De SP-ers bezochten samen met voormalige bewoners het verdwenen dorp Lacoma, nu een grote zandvlakte die wordt voorbereid voor de ontginning van bruinkool. De mijn Jänschwalde, de volgende halte op de rondreis, is al volop in exploitatie. Een reusachtige graafmachine snijdt daar een 60 meter diepe en 600 meter brede gleuf in het landschap omgeven door bergen van zand, transportbanden en werksporen. In het dorp Atterwasch spraken de Nederlandse volksvertegenwoordigers met de dominee over “zijn” dorp (gesticht in 1294) dat wordt bedreigd door een uitbreiding van de mijn Jänschwalde. In Griesen keken zij over de eindeloze vlakte van deze mijn, een volstrekt leeg en onmetelijk groot terrein.

Kilometers verderop staan de negen koeltorens van de centrale Jänschwalde stoom af te blazen. Samen met een vertegenwoordiger van de Grüne Liga reden de SP-ers verder naar het nieuwe Horno, een dorp dat na veel strijd compleet werd verplaatst. Maar alleen de kerktoren en het kerkhof zijn herbouwd uit de oude stenen. De rest is spiksplinternieuw. Op de zolder van de (nieuwe) dorpskroeg is een tentoonstelling en archief van alle 136 verdwenen dorpen uit de regio.

In Gosda, nabij de Poolse grens ontmoetten de Nederlandse volksvertegenwoordigers leden van burgerinitiatieven uit 13 verschillende door mijnbouw bedreigde plaatsen. Het bezoek werd afgerond met enkele gesprekken. Eentje met een vertegenwoordigster van de Duitse vakcentrale DGB en een op bezoek bij Vattenfall Mining & Generating in Cottbus. De vertegenwoordiger van Vattenfall informeerde de SP-ers over de stand van zaken met betrekking tot CO2 opvang en technologische vernieuwing.