Gelderland

De provincie Gelderland is kritisch over de fusie van vervoersbedrijven Veolia en Transdev, het moederbedrijf van Connexxion, maar wacht de beoordeling door de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMA) over dit fusieplan af. Dat blijkt uit de beantwoording van schriftelijke vragen over de voorgenomen fusie.

De moederbedrijven van Veolia en Connexxion willen gaan fuseren. Dat leidt ertoe dat er minder aanbieders van openbaar vervoer zullen zijn, met alle gevolgen van dien. SP-statenlid Alex Mink wilde weten wat het dagelijks provinciebestuur van de fusieplannen vond.

Het dagelijks provinciebestuur stelt dat de gevolgen van zo’n duopolie – er blijven immers twee grote vervoersbedrijven over: Arriva en het nieuwe fusiebedrijf – niet moeten worden onderschat, maar dat de beoordeling bij de NMA ligt. Zij zien wel dat er nieuwe bedrijven toetreden, zoals NS-dochters Syntus en Qbuzz. Hoe de fusie uitpakt en of concessies gedwongen moeten worden geruild of verkocht is nu nog niet aan de orde.

De provincie onderzoekt ook de mogelijkheden om de Valleilijn-trein door te trekken naar Arnhem en Utrecht. Zij steunt de plannen van Connexxion om de stoptreinen Utrecht-Amersfoort en Arnhem-Ede over te nemen. Het is daarvoor wel noodzakelijk dat de Tweede Kamer en het nieuwe kabinet met wetgeving over de vergunning voor het hoofdspoornet na 2015 komen. Tot die tijd rijdt alleen de NS op het hoofdspoornet, na die tijd zou het contract verlengd kunnen worden of kan er zelfs worden aanbesteed. De provincie wil nog niet op conclusies vooruitlopen en wil tegen die tijd alle behoeften en verwachtingen onderzoeken.

SP-statenlid Alex Mink: “het is goed dat de provincie kritisch is over zo’n duopolie, maar wij zien natuurlijk liever dat er helemaal geen sprake is van aanbestedingen in het openbaar vervoer. Het nieuwe fusiebedrijf toont aan dat zulke bedrijven zelfstandig het loodje leggen omdat aandeelhouders winst willen zien en de marges maar klein zijn”.

De SP is wel kritisch over de plannen van Connexxion om de NS-stoptreinen over te nemen. Alex Mink: “wij vragen ons af wie hiermee wordt geholpen. Reizigers moeten snel, veilig en betaalbaar met de trein kunnen reizen. Het is onnodig om die treinen bij de NS weg te halen. De provincie zou evengoed andere mogelijkheden kunnen onderzoeken, zoals zelf die treinen overnemen en een contract met de NS sluiten, en daarbij aandringen op verhoging van de frequentie van de twee genoemde stoptreinen. In dat opzicht zou er eens gekeken moeten worden naar meer stoptreinen tussen Arnhem en Ede”.

Lees hieronder de vragen en antwoorden

Beantwoording schriftelijke Statenvragen statenlid R. Mink (SP) over duopolies bij aanbestedingen in het openbaar vervoer.

Vraag 1 :
Wat is de mening van het college over deze ontwikkelingen?
Antwoord:
De geschetste mogelijke bedrijfstakstructuur in de vorm van een duopolie mag niet worden onderschat. Uiteindelijk kan een dergelijke structuur in het nadeel werken van OV-autoriteiten, als afnemer van het openbaar vervoer. Het is echter de verantwoordelijkheid en bevoegdheid van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) de gevolgen van de geschetste fusie voor het economisch evenwicht op de Nederlandse vervoersmarkt te beoordelen en uiteindelijk goed te keuren. Het college wacht de uitkomst van de beoordeling van de voorgenomen fusie tussen Veolia en Transdev door de NMA af.

Vraag 2 :
De recente inschrijvingen op de aanbestedingen voor de OV-concessies laten zien dat slechts enkele grote bedrijven een offerte indienen. Na het slagen van de fusie c.q. overname zullen er twee hele grote Europese spelers overblijven. Daarmee is ook de provincie Gelderland afhankelijk van een tweetal grote internationale spelers. Kan het college aangeven welke invloed dit heeft op zaken als prijsstelling, naleving van contractuele afspraken, biedingen in de toekomst, enzovoorts?
Antwoord:
Onlangs hebben wij openbaar vervoerbedrijven uitgenodigd een bod uit te brengen op de concessies openbaar vervoer in De Achterhoek-Rivierenland en op De Veluwe. In beide gevallen hebben een viertal vervoerders op elk van de uitnodigingen een bod uitgebracht. Beide concessies zijn voor een periode van 15 jaar1 respectievelijk 102 jaar gegund. Of er na afloop van deze perioden sprake is van een duopolie is allerminst zeker. Potentiële toetreders moeten niet worden uitgesloten. QBuzz heeft dat bewezen. Het college spant zich echter te allen tijde in om tegen een marktconforme prijs, kwalitatief hoogwaardig openbaar vervoer aan te bieden. Daarbij ziet zij toe op de levering van de gemaakte afspraken zoals die in de openbaar vervoer concessie worden vastgelegd.

Vraag 3 :
Verwacht het college dat de NMA of de Europese Commissie de twee nieuwe bedrijven zal verplichten om concessies af te staan, bijvoorbeeld via een nieuwe rechtspersoon als bedoeld in artikel 41 van de Wet Personenvervoer 2000, of te ruilen met andere vervoerders? Is het college bereid om hieraan mee te werken en welke consequenties kan zo’n “gedwongen overdracht” of ruil van een concessie hebben.
Antwoord:
De fusie is op 25 juni 2010 gemeld bij de Europese Commissie in Brussel. De Europese Commissie heeft de beoordeling van het Nederlandse deel van de fusie aan de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) overgedragen. De NMa beoordeelt de fusie en keurt deze uiteindelijk goed of niet. De beoordeling door de NMa kan inhouden dat de fusie slechts onder voorwaarden is toegestaan. Het is nog te vroeg om te zeggen of dit bij de fusie van Transdev en Veolia gaat gebeuren, laat staan dat nu al gezegd kan worden dat één van die voorwaarden is dat concessie moet worden overgedragen. Mocht dit echter van de betrokken ondernemingen verlangd worden dan biedt artikel 41 Wp2000 ons college de mogelijkheid om dit al dan niet goed te keuren. Daarbij worden in het artikel de gronden genoemd waarop de provincie haar toestemming kan weigeren. Hoewel de beleidsruimte van de provincie dus beperkt is, zal het college haar afweging maken tegen de achtergrond van haar ambitie om te komen tot een hoogwaardig en kwalitatief openbaar vervoer.

Vraag 4 :
In hoeverre is er volgens het college nog sprake van eerlijke concurrentie en een redelijke onderhandelingspositie, nu er waarschijnlijk twee grote Europese spelers overblijven en de twee kleinere spelers Qbuzz en Syntus slechts een kleine marktpositie hebben en daarbij ook afhankelijk zijn van de toekomstplannen van hun aandeelhouders?
Antwoord:
Het aantal aanbieders van openbaar vervoer dat op de Nederlandse openbaar vervoermarkt actief is neemt vanwege de fusie af. Wat de gevolgen daarvan zijn voor o.a. de concurrentie wordt door de NMa beoordeeld. Wat de bevindingen daarvan zijn moet nog blijken. Dat Qbuzz en Syntus afhankelijk zijn van hun aandeelhouders is een gegeven. Belangrijk daarbij is of Syntus en QBuzz, inclusief hun aandeelhouder(s)3 de OV-markt aantrekkelijk blijven vinden en aantrekkelijk kunnen houden c.q. maken. Zowel Syntus als QBuzz opereert thans op de regionale openbaar vervoermarkt, terwijl hun beider aandeelhouder zich richt op de markt van de lange afstand. Beide activiteiten zijn complementair aan elkaar. Gelet op de verwachte mobiliteitstoename sluiten wij niet uit, dat deze samenwerking snel en effectief kan bijdragen aan de opvang van die verwachte mobiliteitsbehoefte.

Vraag 5 :
In het aangehaalde krantenartikel wordt ook gesteld dat Connexxion de Valleilijn wil doortrekken naar Utrecht en Arnhem. In hoeverre is het college hiermee bekend? Is het college het met Connexxion eens dat dit, vrij geciteerd, “de NS als muziek in de oren klinkt” en welke rol speelt zij in dit voornemen?
Antwoord:
Het college is hiermee bekend. In haar openbaar vervoervisie heeft het college van Gedeputeerde Staten zich de ambitie ten doel gesteld om de reiziger in het openbaar vervoer een kwalitatief hoogwaardig openbaar vervoersysteem aan te bieden. Dit doet het college in nauwe samenwerking met de openbaar vervoerbedrijven. Onlangs zijn wij in samenwerking met Connexxion gestart met de verkenning naar de mogelijke doortrekking van de Valleilijn naar Arnhem, respectievelijk Utrecht. De uitkomst van deze verkenning moet inzicht geven in de haalbaarheid ervan. Wat de bevindingen van de verkenning zijn moet nog blijken.

Vraag 6 :
Wat is het standpunt van het college over plannen om de resterende NS-stoptreinen op het kernnet als concessieverlener over te nemen? Is zij daarbij bereid om af te zien van openbare aanbesteding en te kiezen voor bijvoorbeeld contractering of onderhandse gunning? Zo nee, waarom niet en op welke wijze kunnen zij, met inachtneming van de bestaande wetgeving, garanderen dat er een behoorlijk niveau van dienstverlening van het stoptreinvervoer in stand blijft?
Antwoord:
De Tweede Kamer heeft eerder in meerderheid uitgesproken de vervoersconcessie voor het hoofdrailnet ook vanaf 2015 ondershands te gunnen aan de Nederlandse Spoorwegen. Een daartoe strekkend beleidsvoornemen is de Tweede Kamer aangeboden door de Minister van VW. Onderdeel van dit beleidsvoornemen is het onderzoek naar de mogelijkheden en de effecten van het afknippen van zogeheten uitlopers van het hoofdrailnet en van het scheiden van de sprinters van de Intercity’s buiten de brede Randstad. Maart 2010 is echter herbevestigd dat het beleidsvoornemen tot onderhandse gunning van de vervoersconcessie voor het hoofdrailnet vanaf 2015 aan de Nederlandse Spoorwegen controversieel is verklaard. De Minister van VW heeft het beleidsvoornemen dan ook ingetrokken en de procedure tot concessieverlening stopgezet. Mocht na de Kabinetsformatie dit onderwerp opnieuw geagendeerd worden dan inventariseert het college alle behoeften, verwachtingen en uitgangspunten, zoals bijvoorbeeld een openbare aanbesteding of ondershands gunnen en de financiering alvorens zij daartoe een uitspraak doet. Wij doen dat tegen de achtergrond van onze ambitie de reiziger in het openbaar vervoer een kwalitatief hoogwaardig openbaar vervoersysteem aan te bieden.

Gedeputeerde Staten van Gelderland
C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koningin
drs. P.P.L. van Kalmthout – secretaris