Gelderland

De Gelderse SP-fractie wil opheldering over de gang van zaken bij NUON. Het lijkt erop dat de gemaakte afspraken over werkgelegenheid, afsluitingen en duurzaamheid een wassen neus zijn, nu het Zweedse moederbedrijf Vattenfall keihard gaat bezuinigen. (Update: beantwoording van GS)

SP-statenlid Alex Mink heeft schriftelijke vragen gesteld aan het dagelijks provinciebestuur van Gelderland. Deze provincie heeft nog altijd 25% van de aandelen in handen en heeft zeggenschap over de stichting die de gemaakte afspraken tussen de publieke aandeelhouders en Vattenfall controleert.
De SP wil weten waarom NUON in crisistijd mensen met schulden het mes op de keel zet door vanaf volgend jaar te eisen dat ze hun achterstallige energierekeningen binnen vier maanden moeten terugbetalen. Deze mensen hebben vaak jarenlang de rekeningen weggegooid en het kost daarom meer tijd om hun schulden te achterhalen en afspraken met schuldeisers te maken. NUON fietst daar doorheen door zo snel terugbetalingen te eisen.

Ook werknemers worden de dupe van de overname. Vattenfall sluit niet uit dat er ontslagen vallen, terwijl er afspraken zijn gemaakt over het behoud van werkgelegenheid. En ook het opwekken van duurzame energie zal klappen krijgen, nu Vattenfall vooral geld wil steken in kernenergie, doorgaat met het bouwen van de kolengestookte Eemshavencentrale terwijl opslag van de broeikasgassen die de centrale uitstoot nog helemaal niet kan.

SP-statenlid Alex Mink: “klanten, werknemers en het milieu worden de dupe van de overname door Vattenfall. Het bedrijf heeft zich volgeladen met schulden en wil winst gaan maken over de ruggen van mensen en milieu. Die stichting zou dat soort dingen moeten tegenhouden maar zit duidelijk te slapen. De SP heeft in 2009 gewaarschuwd dat dit zou gaan gebeuren. Gelderland heeft nog aandelen en moet ingrijpen”.

Hieronder staan de ingediende schriftelijke vragen en de antwoorden van het college van Gedeputeerde Staten:

Vraag 1:
Wat is uw mening over het aangehaalde krantenartikel? Bent u het met ons eens dat dit beleid alle eerdere inspanningen om tot een sociaal afsluitbeleid te komen onderuithaalt?

Antwoord:
Het artikel in De Gelderlander berust op foutieve interpretatie van de journalist. Als klanten achterstand hebben in het betalen van de energierekening, worden zij door de leverancier doorverwezen voor schuldhulpverlening van de gemeente. Als de klant hier gebruik van maakt, wordt gedurende de looptijd van het onderzoek de invordering van schuld opgeschort (nieuwe termijnen moeten wel betaald worden). De doorlooptijd van het onderzoek is nu vaak meer dan één jaar. Een dergelijk lange periode is niet in het belang van de klant. Daarom dringen alle leveranciers bij gemeenten erop aan om de doorlooptijd geleidelijk in te korten tot vier maanden. De periode die de klant krijgt om zijn schuld terug te betalen (zowel betalingregeling met leverancier als schuldsanering via gemeente) wijzigt niet.

Vraag 2:
Bent u het met ons eens dat betaalbare toegang tot elektriciteit en gas tot de basisbehoeften behoort, en dat het daarom niet kan dat Nuon een strenger afsluitbeleid gaat toepassen, zeker omdat in veel gevallen sprake is van een opeenstapeling van schulden?

Antwoord:
Zoals in antwoord op vraag 1 is aangegeven, gaat Nuon geen strenger incassobeleid toepassen. Het inkorten van de doorlooptijd van schuldbemiddeling is juist van belang voor de consument om verdere cumulatie van schulden te voorkomen. In dit verband wordt nog opgemerkt dat de consument bepaalde wettelijke bescherming geniet rondom het afsluitbeleid van gas en elektra op grond van de ministeriële regeling “Afsluiten elektriciteit en gas van kleinverbruikers”.

Vraag 3:
Bent u het met ons eens dat dit afsluitbeleid juist tegendraads werkt, omdat het vele malen langer dan vier maanden duurt vooraleer het duidelijk is welke schulden een klant heeft en er nadien ook nog eens overeenstemming moet worden bereikt met andere schuldeisers?

Antwoord:
Zoals blijkt uit het antwoord op vraag 1, zijn er lange wachttijden ontstaan bij gemeentelijke schuldhulpverlening. Het is in ieders belang dat de wachttijden worden ingekort naar eerdergenoemde
vier maanden.

Uit het artikel “Moederbedrijf NUON gaat flink snijden” in De Gelderlander van 21 september j.l. en andere publicaties blijkt dat Vattenfall flink gaat snijden in de activiteiten van NUON en daarbij ook overweegt om meer kernenergie en CO2-opslag toe te passen. Ontslagen worden niet uitgesloten.

Vraag 4:
Uit het statenvoorstel PS 2009-331 blijkt dat Gedeputeerde Staten duurzaamheid een belangrijk
element bij de verkoop van N.V. Nuon aan Vattenfall vonden. Wat is in dit licht uw oordeel over de nieuwe strategie van Vattenfall?

Antwoord:
Geplaatst in de economische context waarin de onderneming moet opereren, achten wij de strategische heroriëntatie een alleszins begrijpelijke stap. Evenals onze provincie en andere overheden moet het bedrijfsleven ook bezuinigen. Dit vanwege onder meer de gevolgen van de economische crisis, waardoor de vraag naar elektriciteit en gas sterk is verminderd en tegelijkertijd de grondstofprijzen op de wereldmarkt onder druk zijn komen te staan. Het is de bedoeling dat het algehele investeringsprogramma van Vattenfall voor de komende vijf jaar (2011-2015) wordt teruggebracht van 210 miljard Zweedse Kronen (ongeveer € 21,7 miljard) tot 165 miljard Zweedse Kronen (ongeveer € 17,8 miljard). Vattenfall zal de totale investeringen verminderen, maar tegelijkertijd meer investeren in duurzame productietechnieken om zo het CO2-profiel te verbeteren en tot één van de koplopers in het ontwikkelen van duurzame energieproductie te gaan behoren. Daarbij zet het bedrijf vooral in op offshore wind en bijstook van biomassa.
In de nieuwe strategie van Vattenfall is Nederland, naast Zweden en Duitsland, aangemerkt als één van de kernlanden om de komende jaren in te investeren. De Nederlandse overheid ziet CO2-afvang en opslag als een noodzakelijke transitietechnologie. Binnen het Vattenfall-concern wordt momenteel ervaring opgedaan met verschillende vormen van CO2-afvang. In het Limburgse Buggenum bereidt Nuon momenteel een proef voor met afvang. In Noord Nederland treft Nuon, samen met bedrijven (w.o. NAM, Gasunie en RWE) en de Noordelijke provincies, voorbereidingen voor CO2-afvang, transport en opvang. Tijdens de persconferentie over de strategische heroriëntatie van Vattenfall heeft bestuursvoorzitter de heer Løseth voorts nog aangegeven dat het bedrijf op dit moment geen plannen heeft voor kernenergie in Nederland.

Vraag 5:
Uit het statenvoorstel PS 2009-331 blijkt ook dat werkgelegenheid een belangrijk aspect bij de
overname vormde. Op pagina 4 staat hierover: “de bestaande CAO’s worden gerespecteerd.
De mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling worden vergroot. Er vallen als gevolg van de
transactie geen ontslagen (…).
Nu Vattenfall hard snijdt, zijn ontslagen niet uitgesloten. Wat is uw oordeel over deze gang van zaken en hoe hard zijn de gemaakte afspraken over bescherming van werkgelegenheid nu Vattenfall ontslagen niet uitsluit? Wat is de relatie tussen de overname, die financieel zware consequenties voor Vattenfall heeft, en mogelijke ontslagen?

Antwoord:
Evenals bij overheden het geval is, met inbegrip van onze provincie, kijkt ook het bedrijfsleven i.c. Vattenfall naar besparingsmogelijkheden in de operationele kosten. De herziene strategie kan leiden tot een vermindering van het aantal medewerkers. Vattenfall wil dit realiseren via natuurlijk verloop. De gesprekken hierover met de ondernemingsraden zijn inmiddels gestart.

Vraag 6:
In 2008 verstrekte de provincie Gelderland een eenmalige subsidie aan Nuon voor de bouw van zonnecelfabriek Helianthos in Arnhem. Welke consequenties heeft de nieuwe strategie van Vattenfall
voor de verdere ontwikkeling van Helianthos? Deelt u de conclusie dat deze eenmalige subsidie eigenlijk weggegooid geld is, nu Vattenfall snijdt en daarbij ook Helianthos niet ontziet?

Antwoord:
Op het gebied van zonneceltechnologie zijn de afgelopen decennia veel stappen gezet. Zo startte 8 jaar geleden onder meer Akzo-Nobel, TNO en de TU Delft met de ontwikkeling van een flexibele zonneceltechnologie. Vier jaar gelden nam Nuon dit initiatief over en bracht deze zonneceltechnologie van pilotlijn naar proeffabriek. Uitgangspunt bij de ontwikkeling was zonneenergie te kunnen aanbieden tegen dezelfde kosten als conventionele energie.
Een volgende stap in deze innovatie is de verdere opschaling. Echter, marktomstandigheden zijn sterk veranderd. Vooral door de explosieve Aziatische innovatiekracht op dit gebied. In China bijvoorbeeld is de afgelopen jaren - met forse overheidssteun veel megawatt aan productiecapaciteit bijgebouwd. Hierdoor is de wereldvraag naar zonnecelfolie van een verkopers- naar kopersmarkt verschoven en zijn marges onder druk komen te staan.
Nuon is daarom actief op zoek gegaan naar een investeringspartner om kennis en ervaring in te brengen om Helianthos naar de volgende (productie)stap te brengen. Momenteel voert het bedrijf hierover gesprekken. Deze ontwikkeling staat los van de overname van Vattenfall en is ingegeven door de voornoemde veranderende marktomstandigheden. Wij wijzen er overigens nog op dat de provinciale subsidie is verleend aan Helianthos voor de bouw van de productiefabriek in Arnhem en wachten de verdere ontwikkelingen op dit punt af.

Vraag 7:
Tijdens het verkoopproces is de Nuon Energy Public Assurances Foundation opgericht. Deze stichting zou zich namens de publieke aandeelhouders richten op de naleving van een aantal afspraken met een publiek belang. Valt het ontslaan van Nuon-werknemers, verminderde dienstverlening door de sluiting van de Nuon Energiewinkels en gebruik van kernenergie en de onbewezen CO2-opslag ook onder de definiëring van publiek belang? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:
Zie antwoord op vraag 8.

Vraag 8:
Op welke wijze heeft deze stichting invulling gegeven aan de behartiging van de gemaakte afspraken
met een publiek belang, waaronder duurzaamheid en personeelszorg, en hoe en op
welke wijze heeft zij zich uitgesproken over de nieuwe strategie van Vattenfall, die toch echt
indruist tegen de gemaakte afspraken over de opwekking van duurzame energie en het behoud
van werkgelegenheid binnen Nuon?

Antwoord:
Naar aanleiding van de aangekondigde wijzigingen hebben het bestuur van Nuon Energy Public Assurances Foundation (hierna: NEPAF), de Raad van Bestuur van Nuon Energy en afgevaardigden van Vattenfall elkaar diverse malen gesproken. Tijdens deze vergaderingen is het bestuur van NEPAF geïnformeerd over de nieuwe strategische richting en de organisatiewijziging. Hierbij is nadrukkelijk gesproken over de relatie tussen de nieuwe strategische richting en de public assurances. Mede op verzoek van de publieke aandeelhouders heeft het bestuur van de NEPAF een analyse op hoofdlijnen gemaakt van de mogelijke impact op de bij de verkoop gedefinieerde publieke belangen.
Op basis van de notitie die de NEPAF heeft opgesteld, is men van mening dat noch de gepresenteerde strategische doelstellingen, noch de gewijzigde organisatiestructuur significant afwijken van het oogmerk van de destijds overeengekomen public assurances. Daar waar mogelijk geconcludeerd kan worden dat er afwijkingen zijn, bijvoorbeeld ten aanzien van handhaving van de upstream gaspositie (directe toegang tot de bron), acht het bestuur deze afwijking onder de huidige marktomstandigheden, gezien de beperkte impact en de voor handen zijnde alternatieven, aanvaardbaar.
Wel heeft het bestuur van NEPAF de onderneming verzocht de open en constructieve dialoog omtrent de effecten van de implementatie van de nieuwe strategische richting en organisatiestructuur met ons en aandeelhouders te continueren. De notitie van de NEPAF, inclusief bijlagen, is als bijlage bij de beantwoording gevoegd. Alle omstandigheden in ogenschouw nemend, kan ons college zich aansluiten bij de bevindingen van de NEPAF.

Vraag 9:
Kloppen de geruchten over het sluiten c.q. gefaseerd afbouwen van de bruinkoolwinning in de Lausitz? En hoe verhoudt dit zich tot de bouw van de nieuwe kolencentrale in de Eemshaven?

Antwoord:
Ons college wenst niet in te gaan op geruchten. De onderneming is momenteel bezig met de uitvoering van de bouw van een gasgestookte centrale - Nuon Magnum - in de Groningse Eemshaven. De investeringsbeslissing voor de tweede fase, een kolenvergassingscentrale met biomassa bijstook, is nog niet genomen.

Vraag 10:
Op pagina 4 van het genoemde statenvoorstel staat de gemaakte afspraak over duurzaamheid beschreven: Nuon wordt de Europese nummer één in windenergie op zee en er wordt onderzoek gedaan naar andere alternatieve energiebronnen. Hoe staat het met de uitvoering van deze afspraken? Welke consequenties heeft de nieuwe strategie van Vattenfall voor het uitvoeren van deze afspraak? En wat is de rol van de stichting in dit verband?

Antwoord:
Onder verwijzing naar voornoemd memo van de NEPAF merken wij het volgende op. Op 23 september jl. heeft Vattenfall het grootste windpark ter wereld, Thanet Offshore Wind Farm, officieel in gebruik genomen. Het windpark, dat zich bevindt voor de zuidoostkust van Engeland, telt 100 turbines (goed voor de elektriciteitsvoorziening van ruim 200.000 huishoudens). Voor de Nederlandse kust wil Nuon een park van 340 megawatt realiseren (windpark Beaufort). Hiervoor zijn vergunningen verkregen. Onlangs heeft het Ministerie van Economische Zaken de SDE tender niet aan dit park toegewezen. Voor windenergie geldt dat er nog steeds financiële ondersteuning nodig is. Nuon beziet momenteel hoe ze met de ontwikkeling van het park verder wil gaan.
Nuon is klaar met de bouw van het nieuwe windpark Oom Kees. Het nieuwe energiepark is gebouwd in de Wieringermeer, naast het al bestaande windpark Waterkaaptocht. Oom Kees kan vanaf december 2010 energie leveren aan ruim 4.400 huishoudens. Voor Vattenfall is en blijft windenergie een belangrijk onderdeel van de energiemix. Tussen 2009 en 2011 zal de onderneming de productie van windenergie verdubbelen door de bouw van negen windparken in zes landen, waarmee jaarlijks 800.000 huishoudens van elektriciteit kunnen worden voorzien.

Gedeputeerde Staten van Gelderland
C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koningin
drs. P.P.L. van Kalmthout – secretaris