Gelderland

Voormalig gedeputeerde Co Verdaas, nu staatssecretaris in het kabinet Rutte 2, heeft wat uit te leggen volgens SP fractievoorzitter Eric van Kaathoven. Bestuurders horen zich voorbeeldig te gedragen en zeker niet het slechte voorbeeld te geven, zo vindt hij. Klopt wat Verdaas beweert over zijn woonplaats wel, of heeft hij geprobeerd de wet naar zijn hand te zetten?

Op basis van de nu beschikbare kennis, kunnen we wel concluderen dat de fysieke woonplaats, en het juridische hoofdverblijf van ex-gedeputeerde Co Verdaas, veel langer Zwolle is geweest dan volgens de wet mag. Zwolle is geen Gelderland en daarom kreeg Verdaas toen hij in 2007 Gelders gedeputeerde werd van provinciale staten een jaar lang een ontheffing voor het niet wonen in Gelderland. Er kwam daarna in 2008 geen verzoek om een nieuwe ontheffing. Verdaas gaf aan inmiddels in Nijmegen te wonen. En daarmee leek alles geregeld. Er was lange tijd ook geen reden om daaraan te twijfelen.

Die twijfel kwam veel later, toen in het najaar van 2011 de Gelderse PVV met o.a. het rittenoverzicht van de dienstauto naar buiten kwam. Verdaas bleek zich ook in de periode dat hij zei in Nijmegen te wonen (na 1 april 2008) heel vaak (382 keer) in Zwolle af te laten zetten met de dienstauto. Nu pakte de nog verse PVV-fractie het onderwerp politiek bijzonder onhandig aan door het rapport van tientallen pagina’s pas tijdens de statenvergadering uit te delen, door te beweren dat Verdaas ook toen nog in Zwolle woonde (wat op dat moment zeer waarschijnlijk niet meer het geval was) en door zonder enig debat of weerwoord al meteen een motie van wantrouwen in te dienen. Door deze ‘overval’ was een fatsoenlijk inhoudelijk debat onmogelijk. Zorgvuldigheid verdraagt geen overval en dient, zeker als het om personen gaat, zeer nauwgezet gevolgd te worden. Ook de SP-fractie stemde tegen de motie.

Achteraf - in alle rust de feiten bestuderend - moet de conclusie luiden dat hoe onhandig de PVV het ook bracht, ze in de kern naar alle waarschijnlijkheid wel een terecht punt maakten. Want heeft Co Verdaas wel al die tijd in Nijmegen gewoond dat hij beweert of woonde hij lange tijd feitelijk nog in Zwolle? Dat laatste lijkt ondertussen zeer waarschijnlijk. Daarmee zou hij aanmerkelijk voordeel gehad hebben (nog los van de extra kosten voor de dienstauto, goedgekeurd door het college trouwens) bij het niet eerlijk zijn over zijn woonplaats. Als inwoner van Overijssel had hij immers na 2008 geen gedeputeerde in Gelderland mogen zijn en was hij dus een goed betaalde baan kwijt geraakt.

Nu zijn er in dit land wel meer kwesties waarbij er twijfels zijn of iemand wel echt woont waar hij zegt dat hij woont. Denk daarbij aan mensen die permanent wonen in recreatiewoningen waar dat formeel niet mag. Zij krijgen controleurs op hun dak die kijken wanneer ze wel en niet op het huisje zijn. Of zij die een uitkering hebben en een nieuwe relatie waar ze veel mee samen zijn. Wanneer is er sprake van samenwonen en kan de uitkering dus omlaag? Gemeenteambtenaren controleren daar fanatiek op. Ze kijken niet alleen naar het aantal tandenborstels op de wastafel maar ook naar bijvoorbeeld het watergebruik. Past dat bij het verhaal over waar iemand woont? En onlangs nog werden een aantal Antillianen opgepakt omdat ze schijnhuwelijken hadden met Nigerianen die zo in Engeland een verblijfsstatus konden krijgen. Geen geval is vergelijkbaar met een ander geval maar het idee van meten met twee maten dringt zich wel op. Met de bewijslast van de ritten van de dienstauto alleen al, zou de zaak dat Verdaas lange tijd niet in Nijmegen maar in Zwolle woonde, zo rond zijn als hij geen bestuurder maar een uitkeringsgerechtigde was.

Als iemand door de week regelmatig ’s avonds laat of 's ochtends vroeg in Zwolle is, hij daar bovendien zijn oude huis heeft, daar nog steeds de meeste rekeningen binnen komen en hij van het nieuwe huis maar 1 procent eigenaar is (een vriend bezit 99 procent), er nooit verhuiskosten zijn gedeclareerd (terwijl verder de kleinste dingen allemaal gedeclareerd werden) dan gaan bij een sociaal rechercheur alle alarmbellen rinkelen. Maar ja, onze bestuurders worden niet zo gecontroleerd als onze uitkeringsgerechtigden. Zolang bestuurders maar een postadres hebben, controleert niemand ze. Ze moeten inwoner zijn en om inwoner te zijn moet je je hoofdverblijf in betreffende gemeente hebben. Maar als je dat niet hebt en er trekt niemand aan de bel dan kijkt er verder niemand naar om.

Aan de zaak zit overigens nog wel een andere kant. Want waarom declareert een gedeputeerde met zijn salaris ritjes met eigen auto Nijmegen-Arnhem (luttele bedragen) en hoe kan hij soms 's avonds in Zwolle worden afgezet en ’s ochtends in Nijmegen vertrekken? Oftewel: kloppen zijn declaraties wel voor honderd procent? Mocht dat niet zo zijn, dan belandt hij in de categorie Harry de Vries, de inmiddels ex-burgemeester van Lingewaard. De zaak roept ook vraagtekens op over de handelwijze van het hele college. Wat wisten zijn collega’s en waarom werden al die ritten naar buiten Gelderland (Zwolle) überhaupt goed gekeurd? Opmerkelijk is trouwens dat Verdaas zelf nooit het woord voerde over deze kwestie maar dat aan anderen overliet. Waarom gaf hij nooit zelf uitleg over hoe het zat?

Maar los van de antwoorden op deze en andere vragen, blijft de hoofdvraag of deze bestuurder die nu staatssecretaris is, het goede voorbeeld heeft gegeven of juist niet? Die vraag kan ik niet anders dan ontkennend beantwoorden. Dat er wel meer bestuurders zijn die met een excuusflatje proberen de wet naar hun hand te zetten zonder feitelijk te verhuizen, doet daar ook weinig vanaf. Het is hooguit een verklaring voor het feit dat Verdaas er (tot nu toe) mee weg is gekomen.

Eric van Kaathoven is fractievoorzitter van de SP in Provinciale Staten van Gelderland.