Gelderland

De SP in Provinciale Staten van Gelderland heeft schriftelijke vragen gesteld over gemeentelijke herindelingen uit het verleden. Naar aanleiding van de kabinetsplannen om gemeentes samen te voegen tot eenheden van 100.000plus, wil de SP weten wat de herindelingen in Gelderland van de afgelopen jaren hebben opgeleverd en gekost voor bestuur en bewoners.

In het regeerakkoord wordt ingezet op gemeenten van 100.000 inwoners of meer. Minister Plasterk heeft nadrukkelijk aangegeven dat provincies hierbij een rol spelen. Stimulering van bestuurlijke schaalvergroting maar ook dwang kan daarbij aan de orde zijn. Van alle Gelderse gemeenten voldoen alleen de vier grootste, Nijmegen, Apeldoorn, Arnhem en Ede aan de norm van 100.000 inwoners. Dit betekent dat - als de richting van het kabinet gevolgd wordt - er de komende jaren sprake zal zijn van een mammoet-herindeling. Gelderland heeft nu 56 gemeenten, daarvan zouden er na deze operatie waarschijnlijk minder dan 20 over zijn.

SP Statenlid Peter Lucassen: "Gelderland heeft eerder rondes van herindelingen gehad. Die hebben geleid tot een reeks fusiegemeenten als Lingewaard en Overbetuwe, Oude IJsselstreek, Bronckhorst, et cetera. Voordat de discussie wordt gestart over een nieuwe ronde herindelingen, wil de SP-fractie graag weten wat de vorige ronde heeft opgeleverd voor bestuur en bewoners. Over een onderzoek naar dit onderwerp van Van Twist wordt binnenkort gerapporteerd. De invalshoek van zijn onderzoek is echter beperkt. Er zijn ook andere factoren die van belang zijn volgens de SP."

Daarom heeft de SP-fractie de volgende vragen gesteld:

1. Is het college van gedeputeerde staten bekend met de bevindingen van de heer Allers van het COELO (Rijksuniversiteit Groningen) waarin stevige kanttekeningen gezet worden bij de resultaten van herindelingen. Zo blijken lasten en kosten van ambtenaren 10 tot 20% hoger te liggen na herindeling, terwijl vooraf vaak wel gesteld wordt dat er een besparing op lasten en kosten zal plaats vinden. Ook nu zijn ‘besparingen’ weer een argument van het kabinet. (Zie ook: http://www.mejudice.nl/artikelen/detail/kabinet-rekent-zich-rijk-met-gemeentelijke-opschaling)
Hoe oordeelt het college over de conclusies van deze onderzoeker?

2. Welke balans maakt het college op uit de vorige reeks van herindelingen in onder andere de Achterhoek en de Betuwe? Is onderzocht wat deze hebben gekost en opgeleverd? Zijn alle fusiegemeenten een succes te noemen of zitten er ook mislukte projecten van bestuurlijke schaalvergroting tussen? Graag informatie over de bestuurlijke kwaliteiten, de kosten van de herindelingen (lasten) in relatie tot de situatie voor de herindeling, de culturele identiteit die al dan niet is ontstaan en de politieke werkbaarheid van de fusies.

3. Welke conclusies trekt het college uit de ervaringen uit het verleden betreffende gemeentelijke herindelingen en meer in het algemeen schaalvergrotingen? Ter toelichting: schaalvergrotingen in onderwijs, zorg en bij andere (semi-)publieke organisaties hebben toch vooral negatieve effecten met zich meegebracht. Er is de laatste tijd een tendens om de schaal eerder te verkleinen dan te vergroten. Waarom zou dat niet gelden voor gemeenten?

4. Onderschrijft het college voor de Gelderse situatie de wens van het kabinet om te komen tot 100.000plus gemeenten of is het college het met de SP eens dat dit voor Gelderland een onwenselijke schaalvergroting is? Graag met toelichting waarom het college deze mening is toegedaan. Welke factoren zijn daarbij doorslaggevend?

5. Hoe kijkt het college aan tegen de wens van een aantal kleinere gemeenten (als Rozendaal) om op zelfstandige wijze verder te willen ondanks dat deze niet de door het kabinet gewenste schaal hebben? Sterker nog, ze zitten daar vaak ver onder. Functioneren deze gemeenten naar behoren of is herindeling volgens het college noodzakelijk? Wanneer is het college van plan om dwang toe te passen bij gemeenten die niet mee willen werken aan herindelingen?