Gelderland

Fractievoorzitter Eric van Kaathoven heeft tijdens de behandeling van de Kadernota Klimaat een vurig pleidooi gehouden voor meer actie van de provincie Gelderland tegen de snel uit de hand lopende klimaatverandering waarvan de armste mensen en de armste landen het meest de dupe worden. Van Kaathoven pleit voor een Groot Gelders Klimaatplan: “Gelderland is rijk geworden van de verkoop van het fossiele energiebedrijf NUON en heeft nog steeds miljarden op de plank liggen, waarom gebruiken we niet een deel daarvan om bijvoorbeeld zonnepanelen te leggen op alle daken en alle huizen te isoleren van al die mensen die het niet zelf kunnen betalen? Dat Gelderland midden in deze klimaatcrisis zo weinig doet is onbegrijpelijk!’

 
Hieronder leest u het betoog van Van Kaathoven, gehouden in de vergadering van provinciale staten op 12 juni 2024 in het Huis der Provincie in Arnhem.
---- ---- ---- ---- ---- ---- ----
Voorzitter, op een bord tijdens de Klimaatmars van afgelopen november stond: “Elke rampenfilm begint met overheden die wetenschappers negeren”. En dat is natuurlijk helemaal waar. Als we de TV uitzetten en naar de echte wereld kijken, dan zien we klimaatwetenschappers die behoorlijk in paniek beginnen te raken. De klimaatverandering gaat veel sneller en is veel extremer dan ze gedacht hadden. Elke maand de laatste 12 maanden heeft temperatuur-records gebroken. Voor de oceaantemperatuur is het zelfs al de 14e maand op een rij. We zitten al 11 maanden op een verhoging van gemiddeld 1,5 graden (wereldwijde oppervlakte temperatuur ten opzichte van pre-industrieel).

 
Volgens recent onderzoek van The Guardian voorziet bijna 80% van de IPCC-onderzoekers een temperatuurstijging van minimaal 2,5 graden Celsius, terwijl bijna de helft een stijging van meer dan 3 graden Celsius verwacht. The Guardian schreef op 8 mei dat wetenschappers wanhopen vanwege die verwachting van 2,5 graden. Ze laten er een aantal aan het woord. Een kort citaat:

 
“Soms is het bijna onmogelijk om je niet hopeloos en gebroken te voelen”, zegt klimaatwetenschapper Ruth Cerezo-Mota. “Na alle overstromingen, branden en droogtes van de afgelopen drie jaar wereldwijd, allemaal gerelateerd aan klimaatverandering,…. dacht ik echt dat regeringen bereid waren om naar de wetenschap te luisteren, om actie te ondernemen, in het belang van het volk.”

 
En dan heb ik het hier nog niet eens over de klimaatwetenschappers die waarschuwen voor het stilvallen van de golfstroom in de oceaan, wat ergens de komende decennia al zou kunnen gebeuren (de AMOC Atlantic meridional overturning circulation).

 
Voorzitter, als klimaatwetenschappers gaan wanhopen en in paniek raken dan weet je dat je op het punt staat in een real life rampenfilm te belanden. En dan weet je ook dat, je kop in het zand steken niet helpt en dat bussiness as usual niet genoeg is, dat je alles uit de kast moet halen wat je hebt om de ergste rampen te voorkomen.

 
Het is in dat licht dat we deze Kadernota Klimaat moeten beoordelen. En dan is wat er voor ligt eigenlijk beschamend weinig. Gelderland kan echt veel meer doen dan waar dit college voor kiest. Waar is de urgentie? Waar is de ambitie? Waarom doet de provincie niet veel meer? Als ik deel uit zou maken van dit college, van deze coalitie, zou ik me persoonlijk rot schamen. Zeker als je weet dat we als provincie Gelderland rijk zijn geworden van de verkoop van een fossiel energiebedrijf en nog steeds miljarden op de plank hebben liggen die we geheel of deels kunnen gebruiken voor een Groot Gelders Klimaatplan. Een plan waarbij klimaatrechtvaardigheid het uitgangspunt moet zijn en waarbij naast aan preventie ook veel aan adaptatie gedaan kan worden. Want laten we daar ook eerlijk over zijn: het zijn de armste mensen en wereldwijd de armste landen die het meest gaan lijden onder klimaatverandering en er het minst voor verantwoordelijk zijn!
Dat we ons moeten voorbereiden op de extreme gevolgen van klimaatverandering is ook volstrekt helder. Denk aan de gevolgen van kletsnatte of juist uitgedroogde akkers voor boeren en onze voedselzekerheid. Maar ook aan de hittestress die veel mensen nu al regelmatig ervaren.

 
Uit onderzoek van RIGO en Salland Coaching naar hittestress in huurwoningen blijkt dat 70 procent nu al last heeft van hitte in de woonkamer, 64 procent van hitte in de slaapkamer, 50 procent gezondheidsklachten ervaart door hitte en het voor 13 procent een reden is om te willen verhuizen.  

Wat zou er zoal passen in een Groot Gelders Klimaatplan te betalen uit die fossiele NUON-miljarden? Een aantal suggesties voor hoe de provincie wel het verschil kan maken:

 

 

• -Zorg als provincie voor zonnepanelen en zonne-collectoren op alle daken van mensen die het niet of moeilijk zelf kunnen betalen: huurhuizen en goedkope koophuizen: laat duurzame energie samen gaan met lagere rekeningen.
• Pak netcongestie aan en zorg voor het optimaal benutten van zon en wind met publieke buurtbatterijen.
• Isoleer sociale huurwoningen en goedkope koopwoningen waar dit nog niet gedaan is. Minder energiegebruik en lagere rekeningen!
• Help mensen met de overstap naar het verwarmen van hun huizen met warmtenetten maar dan zonder hoge rekeningen en waar dat niet kan met (hybride) warmtepompen. Gebruik hiervoor het Gelders Warmte Infrabedrijf.
• Zorg voor veel meer groen op straat zodat juist die wijken waar de goedkopere woningen staan verkoeling krijgen in de zomer.
• Plant extra bomen, leg extra bossen aan, maak nieuwe voedselbossen en help grootschalige veehouderij om over te stappen naar plantaardige productie.
• Zorg voor veel meer en betaalbaar openbaar vervoer zodat meer mensen de auto kunnen laten staan.
• En stop met nieuwe fossiele centrales, zoals de gascentrale die gepland is in Nijmegen!

En zo kan ik nog wel even doorgaan. Voorzitter, we weten allang wat er allemaal aan extra’s gedaan kan worden door Gelderland. Veel wordt ook wel genoemd in de Kadernota Klimaat maar het is allemaal veel te weinig. En dat is een politieke keuze! Het is een politieke keuze om midden in een snel uit de hand lopende klimaatcrisis niks extra’s te willen doen. Rijk geworden aan de verkoop van fossiele energie maar als het erop aan komt geen stap extra zetten om klimaatverandering tegen te gaan, dat is de provincie Gelderland onder deze coalitie. Je kop in het zand steken en niet luisteren naar die wetenschappers die steeds wanhopiger worden en niet snappen waarom overheden nog steeds niet doen wat nodig is.
Voorzitter, in die rampenfilm is dit het moment waarop je als kijker nagelbijtend zit te kijken en denkt ‘Waarom zien ze het niet? Waarom luisteren ze niet? Ze zouden zoveel meer kunnen doen? Waarom? Waarom? Waarom?’ Voorzitter, laten we het script van de rampenfilm waarin we nu met klimaatverandering steeds meer beland zijn, herschrijven. En laat Gelderland daar alsnog een mooie rol in spelen! We hoeven niet het zoveelste voorbeeld te zijn van een overheid die niet naar waarschuwende wetenschappers luistert.  Het is een politieke keuze, die kunnen wij hier in provinciale staten maken!