Gelderland

De SP-fractie in Gelderland heeft de laatste dagen enige opschudding veroorzaakt doordat zii de provincie Gelderland, in het kader van het verlenen van milieuvergunningen, een "criminele organisatie" heeft genoemd. Het kwam zelfs zo ver dat Commissaris van de Koningin Jan Kamminga een 'brief op poten' aan de fractievoorzitter stuurde. Daarin eiste hij dat beweringen op de weblog van fractievolger Toine van Bergen moesten worden teruggenomen. Graag geven wij langs deze weg een nadere uitleg van onze stelling. Daaruit blijkt dat het niet om kreten gaat, maar dat wetenschappelijke deskundigen op het gebied van de misdaad (criminologen) het met ons eens zijn.

Waar ging het ook allemaal om? Op 30 juni behandelde Provinciale Staten het Gelders Milieu Plan. In een notitie die daarbij besproken werd stond, dat Gedeputeerde Staten (het dagelijks bestuur van de provincie) zich niet in alle gevallen willen houden aan de Nederlandse- en Europese regels over de uitstoot van gevaarlijke stoffen. Wij vonden dit onaanvaardbaar. Want daarmee stelt Gelderland zich feitelijk 'boven de wet'. Daarom diende de SP een motie in met de prikkelende stelling: "Gelderland staat niet boven de wet". Daarin gaven wij GS de opdracht om zich in alle gevallen aan de wet te houden als het gaat om uitstoot van stoffen. Tot onze stomme verbazing steunde geen enkele andere partij onze motie. Zelfs wilde men er helemaal geen discussie over voeren.

Kunnen we, als het over het milieuvergunningbeleid gaat, nu spreken over de provincie Gelderland als een 'criminele organisatie'? Om daarop een wetenschappelijk verantwoord antwoord te vinden is het interessant om eens te lezen wat de misdaaddeskundigen bij uitstek, de criminologen, ervan vinden. Op 23 januari 1998 hield Dr. G.A.A.J. van den Heuvel een rede, bij zijn benoeming tot hoogleraar in de Criminologie aan de Universiteit van Maastricht. Deze rede, met als titel "Collusie tussen overheid en bedrijf", is ook op internet te lezen, en wel op de site van de Universiteit van Maastricht.

Een citaat uit de rede halen wij graag aan:

"Niet alleen individuen plegen criminaliteit, maar ook organisaties", zo stelt hij. En: "overtredende overheden zijn een vorm van organisatiecriminaliteit". Hij wijst erop dat het daarbij vaak gaat om schending van niet alleen strafrechtelijke regels. Ook herinnert hij eraan dat wijlen minister Ien Dales van binnenlandse zaken nog niet zo lang geleden uitgebreid aandacht gevraagd heeft voor het gevaar van overheidscriminaliteit.
Hij sluit zijn redevoering af met de volgende stelling:

"Criminologie doet onderzoek naar de overvaller, tasjesrover en verkrachter, maar structureel mogen we falende bedrijven en overheden ook niet vergeten. Hun verleiding om samen boven de wet te gaan staan kan wezenlijk bedreigender voor een samenleving zijn".

Van den Heuvel verwijst ook nog naar een van de grondleggers van de criminologie in Nederland, professor Hoefnagels. Volgens Hoefnagels heeft overheidscriminaliteit (als een vorm van organisatiecriminaliteit) de volgende kenmerken: overtreding van wetten; door overheidsfunctionarissen; in de sfeer van hun functie; met voorbijgaan van de schade aan burgers; en met versterking of uitbreiding van eigen machtspositie of prestige". Dat is nu precies een prima typering van het besluit dat Provinciale Staten op 30 juni hebben genomen.

Direct nadat het besluit genomen was sloegen de provincie Gelderland en de energiereus Electrabel de handen ineen om de stook van afvalhout in de Nijmeegse kolencentrale erdoor te drukken. Ondanks het feit dat de Raad van State dit twee keer heeft verboden, en dat ook de gemeenten Nijmegen en Beuningen ertegen zijn. In "De Gelderlander" van 9 juli, waarin de toestemming openbaar gemaakt werd, is "vergeten" om te melden dat tegen dit besluit bezwaar aangetekend kan worden, en dat schorsing van het besluit gevraagd kan worden bij de Raad van State.

Daarna plaatste de energiereus Electrabel een grote advertentie, op 10 juli 2004, in alle edities van bovengenoemd dagblad. In die advertentie stelt Electrabel nadrukkelijk dat men zich alleen aan de Nederlandse wet wil houden, en dus niet aan bindende Europese regels. Zo wordt direct dankbaar gebruik gemaakt van de beslissing van Provinciale Staten van 30 juni, om niet altijd alle wetten te volgen.

Commissaris van de Koningin Jan Kamminga heeft met zijn dreigement tegen de SP-fractie hoog ingezet, maar zijn hand duidelijk overspeeld. In een brief aan de SP fractievoorzitter eiste hij dat fractievolger Toine van Bergen zijn betiteling van de provincie als 'criminele organisatie' zou terugnemen. Hij was er, na raadpleging van een batterij aan juristen, ook wel van overtuigd dat het een loos dreigement was. Eerder dreigde hij direct aangifte te doen. Nu sluit hij zijn brief als volgt af: "Mocht de heer van Bergen zijn uitlatingen niet terugnemen, dan zal ik mij beraden op mogelijk te nemen vervolgstappen".

Daar liggen wij niet wakker van! De hele opwinding van het college van GS in zijn geheel en Jan Kamminga in het bijzonder moet kennelijk verbloemen dat het Jan Kamminga zelf is die in deze zaak behoorlijk in de fout is gegaan. Hij moet, als Voorzitter van Provinciale Staten, erop toezien dat er geen voorstellen worden aangenomen die in strijd zijn met de wet. Hij had het bestreden besluit in het kader van het Gelders Milieuplan voor vernietiging moeten voordragen bij de Kroon. Nu hij dit heeft nagelaten zal de Gelderse SP-fractie de Minister van Binnenlandse Zaken verzoeken dit besluit te vernietigen.

Paul Freriks is fractievoorzitter van de SP in Provinciale Staten van Gelderland
Toine van Bergen is namens de SP lid van de provinciale commissie Economie en Milieu.