Gelderland

Op dinsdag 28 november reisde steunfractielid en statenkandidaat Alex Mink naar Culemborg om een middagje mee te rijden met de door het Busplatform Culemborg ingezette stadsbusje-voor-een-week. Belangrijkste conclusie: Culemborg is groter dan je denkt, daarom moet de stadsbus op korte termijn weer terugkomen.

In januari 2003 reed de stadsbus Culemborg voor het laatst. Vervoerder Hermes verloor de aanbesteding voor het busvervoer in de Betuwe en de winnaar, de Britse concurrent Arriva, schrapte de stadsbus. De reden: de lijn was onrendabel. Gezien de statistieken viel dat wel mee, want 400 passagiers per dag (telling 2002) is geen slechte score. Er zijn buslijnen die in vergelijkbare dorpen of steden van dezelfde omvang veel minder passagiers scoren.

Het verhaal wordt des te opvallender als je bedenkt dat de stadsbus de laatste jaren van haar bestaan de binnenstad - een erkend trekker van passagiers - voorbij reed. Zowel de plaatselijke als provinciale SP willen de stadsbus nieuw leven inblazen: in eerste instantie als langdurige proef voor 3 jaar. Wellicht kan de termijn ook korter zijn, want in 2008 wordt het Betuwse buslijnennet samen met de stoptrein Arnhem-Tiel opnieuw aanbesteed. Bij een succesvolle proef kan de lijn dan dwingend door de provincie worden voorgeschreven. Deze week is de stadsbus voor heel even terug, met succes want maandag en dinsdag telde de bus ruim 45 passagiers.

Wat mij opviel was de enorme belangstelling voor het busje-op-proef. Enkele mensen gingen enthousiast mee op pad, meestal vanuit de wijken richting de binnenstad. De passagiers waren overwegend van oudere leeftijd en gaven aan dat ze geen reismogelijkheid hadden, behalve de dure Regiotaxi en Klaartje. Klaartje, zie foto hieronder, is een initiatief van de stichting Samen Verder. Wie één dag vantevoren belt, kan de dag daarop met Klaartje meerijden tegen een bijdrage van 50 cent. Beide vervoermiddelen hebben als nadeel dat je moet reserveren, zomaar een middagje winkelen zit er niet in. Daarnaast komt een deel van de rekening voor de Regiotaxi bij de gemeente terecht, een stadsbus heeft dus een kostenbesparend element in zich.

Een ouder echtpaar gaf aan dat ze weleens wilden gaan kijken in de nieuwbouwwijk Parijsch. Zij wonen al enkele jaren in De Driestad, een woonzorgcentrum voor ouderen. Zelfstandig richting Parijsch reizen zat er niet in: lopen kostte een kilometer of acht naar de andere kant van de stad en dat is op de oude dag soms teveel gevraagd. Ironisch genoeg staat de abri van de oude stadslijn wel vlak voor de deur, een ongebruikte herinnering aan betere tijden. Dat lot heeft overigens bijna alle abri's getroffen: de reclameposters worden regelmatig ververst, maar de bus die erbij hoort is al jaren in geen velden of wegen meer te herkennen.

Een ander probleem is de belabberde bereikbaarheid van de zorgvoorzieningen in de stad. Culemborg kent voor de specialistische medische zorg alleen nog maar een polikliniek. Voor specialistische klinische zorg is men in eerste instantie aangewezen op de streekziekenhuizen in Tiel of Nieuwegein. Overigens is het hard achteruit gegaan met de zorg in Culemborg aangezien er niet zo lang geleden 3 ziekenhuizen waren.

Van Tiel naar Nieuwegein rijdt, via enkele dorpen en Culemborg, 1 keer per uur een streekbus (lijn 46). Als je daarmee richting de polikliniek reist ben je al lopend, vanaf de dichtsbijzijnde halte, ruim 10 minuten onderweg. De laan waar de polikliniek ligt is daarnaast onverlicht. Overigens is ook het lot van lijn 46 ongewis. De dienstregeling op zondag is in juni 2004 als uitvloeisel van de Gelderse bezuinigingen geschrapt. In de avonduren rijdt de bus niet en is Culemborg verstoken van busvervoer. De provincie en Arriva willen de streeklijn "straktrekken": een eufemistisch woord voor "haltes schrappen" want de Culemborgse reizigers houden dan alleen een halte bij het station én aan de rand van de stad bij de provinciale weg over. Lijn 41, de scholierenlijn naar Eck en Wiel, rijdt enkele ritten op schooldagen en vormt dus geen alternatief. Hier het bewijs van hoogwaardig streekvervoer in Culemborg:

Het meest frappante feit van de dag was het volgende. Chauffeur van dienst Frank en ondergetekende hielden een gesprekje met een wachtende passagier van buslijn 275 naar Vianen en Maarssen. Deze lijn, oorspronkelijk de Betuwespits genoemd, is jaren geleden ontstaan als snelbus vanuit de Betuwe richting Utrecht. De laatste bezuiniging op deze lijn vond in juni 2004 plaats toen de route werd ingekort en de bus niet meer van en naar Tiel doorreed. Op 10 december aanstaande is de Betuwespits definitief exit. Helaas moesten wij dit treurige nieuws vertellen, want alleen de website van Arriva maakte melding van dit feit. De kastjes van de haltepalen zwegen wat dat betreft in alle talen, net zoals de overige politieke partijen in gemeenteraad en Provinciale Staten over dit bedroevende feit.

Culemborg is best wel groot. Op het eerste gezicht zou je het niet denken, maar deze stad aan het Lek telt 27.000 inwoners. Dit aantal zal de komende jaren stijgen aangezien de wijk Parijsch volop in ontwikkeling is. De komende jaren worden hier 1450 woningen gebouwd, sinds 1999 zijn er al 950 woningen opgeleverd. Gezien de omvang van de stad, de wens naar binnenstedelijk vervoer én het goedbediende station is een stadsbus noodzakelijk. Daarom gaat de SP zich de komende maanden volop inzetten om de stadsbus nieuw leven in te blazen, te bekronen met een initiatiefvoorstel in 2007 tenzij de concullega's in het Gelders parlement zich realiseren wat de omvang van Culemborg is én haar gevoerde beleid "de bus mist".

Eén week lang de bus terug in Culemborg