Gelderland

Provinciale Staten van Gelderland hebben gisteren besloten om de eerste stappen te zetten richting de doortrekking van de A15 tussen Bemmel en Duiven. De SP is mordicus tegen de doortrekking van deze Rijksweg, die om en nabij 400 miljoen Euro aan Gelders geld gaat kosten. Rond 2009 wordt de knoop definitief doorgehakt.

De provincie Gelderland en het Rijk willen de A15 doortrekken. De weg wordt verlengd van Ressen, nabij Bemmel, tot Duiven of Zevenaar. Totale kosten inclusief BTW: 750 miljoen Euro. Opvallend is dat het merendeel van de rekening bij de provincie Gelderland en haar inwoners terechtkomt: de regio investeert 112,5 miljoen Euro en de beoogde tolheffing moet 262,5 miljoen Euro over 20 a 30 jaar opbrengen. Naast de budgettaire last is ook het moment waarop de doortrekking in de steigers komt te staan erg slecht: gedeputeerde van Haaren vond de gesloten overeenkomst met minister Peijs (CDA, Verkeer) voldoende en wilde koste-wat-kost voorkomen dat de kiezer zich voor de reservering van dit enorme bedrag zou uitspreken.

Het Rijk trekt de buidel, tot een bepaald maximum...
Qua financiering zijn de gaten van Rijkswege nóg groter. Een deel van de dekking vanuit V&W komt uit de FES-gelden (de aardgasbaten) en 375 miljoen Euro komt uit het MIT (Meerjarenprogramma Infrastructuur en
Transport). Qua de FES-gelden gaat de provincie uit dat in 2015 de boel financieel rond is, wat nog maar de vraag is aangezien a) de aardgasbaten NU al afnemen en b) de politieke realiteit laat zien dat men in het Haagse graag de vingers in de honingpot stopt waardoor er het risico bestaat dat er straks sprake is van tekorten of uitputting
van fondsen. Het MIT-verhaal is nog eenvoudiger: het is zeer risicovol. De minister heeft aangegeven dat er simpelweg niet meer in zit dan deze bijdrage. Dat is nog gebaseerd op aanleg na 2020. Men concludeert in
Gelderland dat er een aanmerkelijke kans bestaat dat de middelen in 2014/2015 beschikbaar worden gesteld. Toch is het MIT afhankelijk van politieke wil in de Tweede Kamer om de doortrekking van de A15 in het programma op te nemen. Tekorten zullen bij ongewijzigd beleid op het Gelders bordje belanden!

Verbreding A12 "gratis" en ongevraagd erbij
Daarnaast slaan de voorstanders meerdere vliegen in één klap: naast de doortrekking van de A15, de verbreding van de A12 tussen Zevenaar en Oud-Dijk en Ressen-Valburg, wordt de A12 tussen Ede en Grijsoord verdubbeld. De A12 tussen Ede en Grijsoord komt langs de randen van de Veluwe, dus de landschappelijke en ecologische effecten kan iedereen inschatten. Deze packagedeal was volgens de gedeputeerde uniek voor Nederland, volgens ons is het ook uniek qua landschapsverwoesting en negatieve milieueffecten! Daarnaast was en is een heldere discussie over kosten en baten van de doortrekking van de A15 nu onmogelijk geworden.

Tolheffing: wassen neus
De beoogde tolheffing om de kosten voor de doortrekking te dekken is erg riskant. Gelderland gokt op de wijziging van de Wet Bereikbaarheid en Mobiliteit om een tolheffingssystematiek mogelijk te maken. Men rekent op 262,5 miljoen Euro tolopbrengst in 20 a 30 jaar tijd om de voorfinancieringskosten te dekken. Het is nog maar de vraag of weggebruikers willen betalen voor "sneller rijden naar het volgende knelpunt" zoals Martijn Leisink van D66 dit prachtig uitdrukte. Immers: er zijn voldoende alternatieven in de buurt zoals de Pleijroute en de A325 tussen Arnhem en Nijmegen. Deze wegen zijn openbaar toegankelijk zonder tolheffing. Een oprechte discussie over de beprijzing van weggebruik juicht de SP toe, te beginnen met de buitensporige verhogingen van de opcenten op de wegenbelasting vanaf 2004. Tolheffing als dekkingsmiddel voor nieuwe wegen wijzen wij af.

Doorgetrokken A15 wordt een lege weg
Rond 2010 komt de structurele krimp van de arbeidsmarkt er aan. In 2020 zal de absolute omvang van de bevolking gaan dalen. Het gevolg is dat er minder sprake zal zijn van verplaatsingsbehoefte en dus weggebruik. Daarnaast wordt er absoluut geen rekening gehouden met de steeds verder stijgende brandstofprijzen, die op termijn nopen tot een andere strategie rondom bereikbaarheid van het KAN-gebied. Het motief om nu de portemonnee voor een rit op de A15 te trekken (sneller op de plaats van bestemming) is al helemaal flauwekul als je bedenkt dat er aan de uiteinden van de A15 nog altijd bottlenecks blijven bestaan. Het feit dat aanbod een nieuwe vraag veroorzaakt moeten we maar buiten beschouwing laten want gezien de ontwikkelingen is het niet realistisch om daar nog in te geloven. Daarmee gaat een van de hoofdargumenten van de A15 roemloos ten onder.

Geen tunnel maar brug?
Uit het debat bleek dat de coalitiepartijen (CDA, VVD, PvdA) een voorstander van de brug over het Pannerdensch Kanaal te zijn. Dat is zeer ironisch te noemen want de inzet van de gedeputeerde was een tunnel onder dit kanaal. Nog frappanter: vlak ernaast ligt al een tunnel voor de Betuwelijn. Daar is een flinke strijd over gevoerd. Om toch te voldoen aan de wensen van de voorstanders lijkt Gelderland zich er gemakkelijk vanaf te maken door te kiezen voor een brug. De Staten waren verdeeld: de PvdA leek en lijkt af te koersen op de brug, alhoewel de lokale afdeling Lingewaard al aan de bel trok en een tunnel wenste. De gedeputeerde zal "zich sterk maken" voor een tunnel. Een dergelijke houding is véél te slap aangezien er grote belangen op het spel staan.

Een motie van de VVD om de tunnel en een halfverdiepte aanleg in de corridor Duiven-Zevenaar mee te nemen in de MER (Milieueffectrapportage) werd gesteund door de PvdA, SGP, CDA, D66 en LPF. Wij waren tegen, aangezien een dergelijke wens te slap geformuleerd was: alleen een tunnel voldoet. De gedeputeerde was voorstander van deze motie, die zij als steun in de rug zag. Dat was ook het geval bij een motie van PvdA, VVD en CDA. Deze motie borduurde voort op het "zoek de tunnel uit"-idee en stelde dat de PS-fracties bij hun Tweede Kamerfractie aandacht moesten vragen voor aanvullende financiering van de aanvullende ondertunneling en landschappelijke inpassing. Daarnaast was de provinciale bijdrage van 100 miljoen Euro echt het maximum. De indieners werden gesteund door ChristenUnie, D66 en LPF. Deze motie kon niet op onze steun rekenen omdat de provincie daarmee elke mogelijkheid van aanvullende financiering om te komen tot een tunnel en halfverdiepte aanleg uit handen geeft.
Een motie van D66, GroenLinks en SP stelde dat de doortrekking van de A15 niet kon doorgaan zónder tunnel. Deze motie werd alleen gesteund door de ChristenUnie en de LPF en daarmee verworpen. De reden voor onze steun was simpel: áls de doortrekking doorgaat, kan dat alleen mét een tunnel.

Landschapsverwoesting
Naast dit alles is er sprake van grote landschappelijke schade bij de doortrekking van de A15. Het gebied rondom Bemmel en Duiven is nu al volgebouwd. De gemeente Lingewaard (Bemmel) wordt op dit moment al zwaar belast met Park Lingezeegen en de jammerlijke groei van de glastuinbouw. Rond Zevenaar staan woningbouwplannen op stapel. De Betuwelijn heeft al een spoor van verwoesting getrokken. Kortom: het hele gebied krijgt er nóg een belastende factor in het ruimtegebruik bij.

Rijksweg is Rijkstaak
Aanvullende financiering door de provincie van Rijkstaken hoeft geen probleem te zijn. Dat is het wel als we over publieke infrastructuur spreken. Iedereen kan er gebruik van maken, ongeacht herkomst of bestemming. Financiering van de doortrekking zal ervoor zorgen dat er in de toekomst een groter beroep op de provinciekas zal worden gedaan. Volgens de gedeputeerde is dit in de praktijk het geval, wat geen reden kan zijn om van Rijkswege lukraak geld van de regio te gaan vragen voor projecten met een schijnbaar bovenregionaal belang.

Daarnaast zijn er nog voldoende alternatieven voor de doortrekking van de A15. De provincie investeert al in een verbetering van de doorstroming op de Pleijroute. De A325 zou ook een opknapbeurt kunnen gebruiken. Regiorail KAN - een netwerk van snelle stoptreinen rondom Arnhem en Nijmegen - moet gerealiseerd worden, in plaats van een papieren bestaan te leiden. De spoorlijn Nijmegen-Kleef moet gereactiveerd worden, richting het Ruhrgebied. De verbreding van de A50 en de tweede stadsbrug in Nijmegen zorgen ook voor een reductie van de drukte en vervuiling in het gebied. Kortom: bij de behandeling van de Trajectnota/MER in 2009 zullen we dan ook op deze alternatieven gaan hameren.