Gelderland

Wat de SP betreft staat het sein op rood voor samenvoeging van de gemeente Scherpenzeel met Barneveld. De uitslag van het referendum eerder dit jaar is glashelder; een grote meerderheid van Scherpenzeel wil zelfstandig blijven. SP-Statenlid Esther Portegies vindt dat het klaar moet zijn met het politieke gekonkel rondom de herindeling en pleit voor herstel van vertrouwen tussen politiek en inwoners van Scherpenzeel.

Afgelopen 25 mei stelde het provinciaal college, ofwel Gedupeerde Staten, aan de Gelderse Staten voor om de gemeente Scherpenzeel met Barneveld te laten fuseren. De aanleiding hiervoor is volgens Gedeputeerde Staten (GS) dat er “onvoldoende zicht” is “op een structureel en duurzaam bestuurskrachtige toekomst voor de gemeente en voor de inwoners.” Op 6 juli nemen de Staten een beslissing. Een ambtenaar reageerde: “Voor bestuurskracht bestaat geen sluitende definitie dus is als reden absoluut niet valide.” De SP vindt het bovendien onduidelijk waarom GS “onvoldoende zicht” zouden hebben.

Wel is duidelijk dat de gemeente Scherpenzeel in maart dit jaar tegelijk met de Tweede Kamerverkiezingen een referendum organiseerde over een samenvoeging met Barneveld. Ook de uitslag is glashelder. Bij een opkomst van 77% is 82% voor een zelfstandig Scherpenzeel. 15% is voor een herindeling met Barneveld en 3% heeft geen mening. De inwonerspeiling onder 525 Barnevelders door Kieskompas, eind maart 2021, wees uit dat slechts 10 tot 15% samenvoeging een goed plan vindt.

Kijkend naar deze uitkomsten, denkt de meerderheid van de bevolking anders over de fusie dan GS. De SP begrijpt dan ook niet hoe GS in haar voorstel aan de Staten tot de conclusie komen dat het provinciale herindelingsvoorstel aansluit “bij de belangen, wensen en verwachtingen van de inwoners.”

Deze conclusie is ook niet te volgen omdat Gedeputeerde Staten in haar voorstel schrijft: “Vanuit het financieel toezicht beoordelen wij beide gemeenten als gezond.” De jaarstukken van Scherpenzeel over 2020 bevestigen deze uitspraak. De accountant heeft de cijfers goedgekeurd. Hieruit volgt dat Scherpenzeel de wens van haar inwoners om zelfstandig te blijven probleemloos aan kan.

Belang inwoners

Niet alleen de inwoners van Scherpenzeel hebben belang bij zelfstandigheid van hun gemeente. Ook de inwoners van Barneveld hebben dat. Hiervoor verwijs ik naar de Thorbeckebrief van het ministerie van Binnenlandse Zaken, van oktober 2019, aan de Tweede Kamer. Daaruit blijkt dat het vergroten van een gemeente op gespannen voet staat met zowel de toenemende behoefte om maatwerk te kunnen leveren als met de wens naar een korte afstand tussen bestuur en inwoner.

Bovendien blijkt uit verschillende herindelingsadviezen dat:

1.  herindeling niet leidt tot lagere gemeentelijke uitgaven of belastingen;
2. opschaling gemiddeld eerder leidt tot hogere dan tot lagere kosten. De ideale schaalgrootte voor een gemeente bestaat niet;
3. gemeentelijke herindelingen de opkomst bij verkiezingen verlagen;
4. de politieke en actieve betrokkenheid van burgers en het contact tussen burgers en politici na herindeling afneemt. En hoe groter de gemeente, hoe meer ontevreden de burgers zijn over de bestuurlijke prestaties.

Geschonden vertrouwen

Bij dit laatste, de bestuurlijke prestaties, heeft Jan van de Wetering uit Scherpenzeel toch al bedenkingen. Op 9 september 2020 zond hij een brief aan Provinciale Staten waarin hij vroeg “alles in het werk te stellen” om zijn geschonden vertrouwen in het provinciaal bestuur, vanwege de incidenten rondom de mogelijke samenvoeging van Scherpenzeel met Barneveld, terug te winnen. Hij vervolgde: “Eén van de eerste acties zou zijn om te luisteren naar de inwoners en ook daadwerkelijk rekening te houden met de mening van de inwoners.”

Uit onderzoek van Kieskompas blijkt dat de heer Van de Wetering niet de enige is met een geschonden vertrouwen in het Gelders bestuur. In Barneveld heeft drie op tien (heel) weinig vertrouwen in het provinciale bestuur, in Scherpenzeel is dat zelfs meer dan de helft.

De SP wil dat dit geschonden vertrouwen hersteld wordt. De praatdemocratie zal het verloren vertrouwen in de politiek niet terugwinnen. Het bindend referendum biedt die mogelijkheid wel, want het geeft inwoners als Jan van de Wetering direct zeggenschap. Helaas is dat bindend referendum er niet en zullen de Statenleden op 6 juli beslissen of GS groen licht krijgen om Scherpenzeel met Barneveld samen te voegen. Op dit moment staat voor de Gelderse SP het sein echter op rood.

Esther Portegies is lid van Provinciale Staten namens de SP. Dit artikel verscheen op 21 juni in de Barneveldse krant