Gelderland

Een professor die voorspelt dat de klant de dupe wordt van de geplande overname van Nuon door Vattenfall. Een gedeputeerde die er vast van overtuigd is dat hij de beste deal gesloten heeft en een directeur van een energiebedrijf die met een gerust hart een heel andere koers vaart. Dat waren enkele van de ingrediënten in het Nuon-debat dat de Gelderse SP op 16 april in Nijmegen hield. ‘Hier hadden alle statenleden bij moeten zijn’, zei een van de bezoekers.

De veertig aanwezigen in het Kolpinghuis in Nijmegen moesten eerst hun geduld overwinnen omdat twee van de drie panelleden vast zaten in het verkeer. Gelukkig werd het wachten veraangenaamd met de ruim aanwezige nutsjes, koffie, thee en daarna de wereldpremière van een filmpje van de Nijmeegse SP-afdeling ‘De vikingen komen!’. En ook gespreksleider Nico Heijmans (normaal fractievoorzitter van de Brabantse SP fractie) was een gastvrije gastheer met een Brabantse inslag. Ondertussen konden de aanwezige journalisten (VPRO Argos maakte opnamen en ook De Gelderlander was aanwezig) zich rustig voorbereiden.

Maar na een dikke twintig minuten kon het dan echt beginnen, het grote Nuon-debat met als centrale vraag: ‘Nuon verkopen, nuts of noodzaak?’. Eerst mochten panelleden uitleggen wie ze waren en wat ze vonden. Andre Jurjus is van de Vereniging Marktwerking Energie, en voor een fusie want volgens hem is Nuon te klein. Frank van den Heuvel is van het Zeeuwse energiebedrijf Delta dat zelfstandig wil blijven maar wel samenwerkt met andere partners. Delta is eigendom van de provincie Zeeland en de Zeeuwse gemeenten en biedt gas, elektriciteit, kabeldiensten en water aan. De Zeeuwse politici willen het bedrijf absoluut niet verkopen en zien meer heil in samenwerking met andere bedrijven en investeringen in groene energie. Het bedrijf werkt samen met EDF, het Franse staatselektriciteitsbedrijf.Hij ziet geen enkele noodzaak tot een fusie: ‘Wij willen schaaloptimalisatie ipv maximalisatie.’ Zijn aandeelhouders (de provincie Zeeland voor een heel groot deel) willen hun aandelen dan ook helemaal niet kwijt. En toen kwam professor Hans Schenk (universiteit van Utrecht) aan het woord. Hij bestudeerde honderden, nee duizenden fusies en komt tot verrassende conclusies. 65 tot 85 procent van de fusies van beursgenoteerde bedrijven of bedrijven van die omvang mislukken als je het toetst aan de eigen criteria van die bedrijven. De waarde neemt niet toe maar af, de winsten dalen, en de innovativiteit daalt ook. Zeker als er een paar grote spelers ontstaan gaan zo uiteindelijk de kosten omhoog en die worden doorberekend aan de klant.

Bedrijven gaan uit van schaalvoordelen maar kunnen ook te groot worden en dan worden ze juist inefficiënter, logger, bureaucratischer. Hij deed ook een speciale studie naar de Nederlandse energieproductiebedrijven. En wat blijkt. Om optimaal te kunnen functioneren moeten die zo’n 6.000 megawatt aan centrales hebben. Dat is ongeveer de omvang van Essent en Nuon nu. Momenteel heeft alleen Electrabel, dochterbedrijf van GDF Suez, die capaciteit in Nederland. Volgens Schenk is er optimaal ruimte voor drie van deze bedrijven in Nederland. Op de markt van de distributie van energie is trouwens ruimte voor veel kleinere bedrijven.

Schenk heeft een duidelijk advies aan provinciale staten: ‘Het is zeer onverstandig voor de samenleving om toe te staan dat Nuon verkocht wordt en al helemaal op zo’n korte termijn.’ Hij wijst daarbij naar onderzoek in Amerika en Groot Brittanie waar prijzen zijn gestegen na fusies in de energie en de leveringszekerheid is ook niet beter geworden. In de bankensector is de schaalvergroting ook te ver doorgeslagen en daar plukken we nu de wrange vruchten van. Schenk: ‘maar wie zoals ik zei dat ABN al te groot was nog voor de overname door Fortis werd niet gehoord door commissarissen en anderen. Dit soort besluiten, ook nu weer bij Nuon wordt veel te overhaast en zonder kritische tegengeluiden te horen, genomen.’ Wat Schenk betreft is het noodzakelijk dat er overheidsbedrijven actief blijven in de energiemarkt.

Na de pauze trakteerde Greenpeace woordvoerdster Baretta de aanwezigen op een minicollege ‘hoe vuil is Vattenfall?’ Haar eindconclusie stond in het Zweeds op haar T-shirt: ‘Vattenfall is de grootste mileuboef van Zweden! Ze zitten diep in de kernenergie, de bruinkool , investeren 5 keer meer in fossiele energie als in schone stroom, zitten in bruinkoolmijnen waarvoor hele dorpen van de kaart zijn geveegd en willen het CO2 dumpen in de ondergrond. Nuon heeft ongeveer de helft minder CO2 uitstoot per kilowattuur als Vattenfall. Baretta: ‘Vattenfall is een waterval aan vieze feitjes!’ Het groene imago van Vattenfall komt vooral door de elektriciteitsproductie in Zweden. In Duitsland en Polen gebruikt Vattenfall bijna alleen kolen.

En toen was het de beurt aan de politici, eerst gedeputeerde Keereweer (PvdA) en daarna Paulus Jansen, Tweedekamerlid (SP). De gedeputeerde nam het eerst op voor Nuon dat ondanks herhaalde pogingen niet aanwezig was. Wel het bordje ‘gereserveerd voor Nuon’. Dat bordje zorgde voor een boze gedeputeerde: “de vennootschap heeft de koper geselecteerd en houdt zich verder afzijdig”. Keereweer ziet Vattenfall als een uistekende deal en hij heeft er persoonlijk voor gezorgd dat het college voor stemde. Wat hem betreft krijg je nooit de ‘ideale schoonzoon’ maar klopten ook niet alle cijfers van Greenpeace. En de kritiek van professor Schenk pareerde hij door erop te wijzen dat dit in Noord Europa speelt en dat de culturen hier bij elkaar passen, heel anders dan in de VS. Bovendien hadden de staten volgens hem al in 2001 besloten voor verkoop en had hij zich goed laten voorlichten door de mensen van Nuon. Schenk zou slechts een doemscenario schetsen. De inmiddels weer terug aangeschoven prof. Schenk werd over deze opmerkingen een beetje boos. De onderzoeken betroffen ook Nederlandse situaties, cultuur heeft daar niets mee te maken en bovendien wees hij erop dat een zelfde verhaal over de banken tien jaar geleden ook een doemscenario werd genoemd. Paulus Jansen had het allemaal eens van nabij meegemaakt de mooie verhalen en niet waargemaakte beloftes bij de verkoop van UNA war hij als Statenlid bij was. Keereweer zei dat ze dat daar helemaal verkeerd gedaan hadden maar Jansen wees er fijntjes op dat de SP tegen de deal was en ook tegen de splitsingswet in de Tweede Kamer. De PvdA was voor en gebruikt het nu als argument om te zeggen dat ze wel moeten verkopen.

Zeker toen ook nog de zaal zich in het debat mocht mengen met vragen over afsluitbeleid, duurzaamheid, het volladen van een bedrijf met schulden wat na overnames vaak gebeurt (zie het trieste voorbeeld van NXP vertelde een werknemer van dit noodlijdende bedrijf), werd het een stevig debat dat geen moment verveelde. Helaas was de tijd al weer snel voorbij want zoals dat gaat ‘veel te kort’.

Een aanwezige vroeg zich nog af waarom er niet meer statenleden waren (naast die van de SP was alleen Luc van der Veer van de Partij voor de Dieren er), want die hadden hier heel belangrijke informatie kunnen halen. De SP-fractie heeft ze allemaal uitgenodigd en ze waren ook allemaal van harte welkom geweest. Maar De SP fractie werkt nog aan een aantal filmpjes (interviews en fragmenten van het debat) dus op die manier kunnen ook de niet aanwezigen nog wat van het debat mee krijgen. Want inderdaad, er was veel te halen voor zij die op 27 mei moeten gaan besluiten!

Dus die houd u nog tegoed.

De presentatie van Greenpeace over Vattenfall (powerpoint)
Fusie Nuon en Vattenfall is slecht voor de burger