Gelderland

In de commissievergadering van 21 juni stelde Gelderse SP voor om zeven maatregelen te nemen om omwonenden beter te beschermen tegen de uitstoot van industrie. Daaronder het samenvoegen van de Gelderse Omgevingsdiensten tot één provinciale dienst. Aanleiding voor het zevenpuntenplan zijn de zorgwekkende conclusies van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV) in hun onlangs gepubliceerde rapport Omwonenden en Industrie. Het rapport is vorige week op initiatief van de SP besproken in een hoorzitting met ambtenaren, experts en omwonenden.

Fractievoorzitter Eric van Kaathoven over de aanleiding om het OVV-onderzoek op de agenda van provinciale staten te zetten: “Wij vonden het OVV-rapport zo zorgwekkend dat we graag met de andere Statenleden met een aantal experts erover wilden praten. Het gaat hier om een zeer ernstige zaak, de overheid en industrie die tekortschieten in het beschermen van mensen, jong en oud, tegen gezondheidsschade door de milieuvervuiling van industrie. En ook over mensen die een technocratisch opererende overheid (conclusie OVV) zijn gaan wantrouwen.”

Van Kaathoven vond het een indrukwekkende hoorzitting: “Wat op mij de meeste indruk maakte, waren de antwoorden van omwonenden van kartonfabriek Parenco en asfaltcentra APN op de vraag of het nu beter wordt of slechter? Allemaal gaven ze aan dat het niet beter wordt maar slechter. De heer Van de Water, omwonende van de asfaltcentrale in Nijmegen gaf aan zich al 40 jaar niet gehoord te voelen. Mevrouw Van den Berg omwonende van de kartonfabriek Parenco voelde zich wel gehoord maar vroeg zich af of al het overleg enige zin heeft. Als de provincie zich niet eens aan het eigen vastgestelde geurbeleid houdt? En arts milieu en gezondheid Henk Jans wees op een hoge mate van wantrouwen, mensen die zich niet veilig voelen, de stress en klachten die dat oplevert en een defensieve overheid die daarbij niet helpt.”

De SP vindt dat de Gelderse politiek niet zomaar tot de orde van de dag kan overgaan maar met concrete maatregelen moet komen om de gezondheid van de mensen beter te beschermen. En om daarnaast de omwonenden voortaan wel voor de volle honderd procent serieus te nemen. Daarom doet de SP bij de behandeling in de commissie vandaag zeven voorstellen:

1. Meer geld beschikbaar stellen voor de omgevingsdiensten zodat zij in staat worden gesteld om voldoende en voldoende gekwalificeerd personeel aan te trekken en vast te houden. 
2. Samenvoegen van alle Gelderse omgevingsdiensten tot 1 omgevingsdienst: uitvoeren van de eerder aangenomen motie naar aanleiding van de adviezen van de commissie Van Aartsen, voor het onderzoeken hiervan. 
3. Een koerswijziging van de inzet en werkwijze van de omgevingsdiensten waarbij niet langer het faciliteren van bedrijven en economie voorop staan, maar het voortdurend zo scherp mogelijk terugdringen van de uitstoot. Daarbij kan gekeken worden naar ervaringen van de provincie Groningen, die inzet op ‘zo schoon mogelijk’, en Noord-Holland ‘sturen op risico en impact’ Ook zou in die nieuwe werkwijze het meteen serieus nemen en onderzoeken van klachten van omwonenden daarbij uitgangspunt moeten zijn. 
4. Het hanteren van de strengere normen van WHO en Schone Lucht Akkoord als uitgangspunt van beleid, te vertalen in de Gelderse uitwerking van de Omgevingswet, in de omgevingsvisie. Jurist Harm Borgers wees er tijdens de Ronde Tafel op dat Provinciale Staten strengere omgevingswaarden vast kunnen stellen. Er is beleid nodig om op te kunnen treden bij vergunningverlening en handhaving. En ambtelijk werd er vanuit de provincie op gewezen dat er nog geen apart beleidsprogramma gezonde leefomgeving bestaat in Gelderland
5. Beschikbaar stellen van voldoende middelen, bijvoorbeeld door oprichting van een milieu- en gezondheidsondersteuningsfonds zodat omwonenden onafhankelijke technische, milieu, gezondheids- en juridische kennis in kunnen schakelen. Dit punt bouwt voort op de inbreng van arts milieu en gezondheid Henk Jans en milieuwetenschapper Ad Ragas in de hoorzitting. 
6. Zoeken naar ruimtelijke oplossingen (zoals verplaatsingen) op die plekken in Gelderland waar industrie en omwonenden onverantwoord dicht bij elkaar zitten. 
7. Betere bescherming en ondersteuning van klokkenluiders, experts die dingen tegen komen waar ze zich zorgen over maken en die ze uit plichtsbesef delen met de buitenwereld, zoals expert Cor Coenrady in de onderzoeken in Nijmegen rond de asfaltcentrale gedaan heeft. Hij was een van de mensen met wie de OVV heeft gesproken. 

Zie ook:

• https://gelderland.sp.nl/nieuws/2023/04/sp-gelderland-wil-bespreking-verontrustend-onderzoek-onderzoeksraad-voor-veiligheid
• https://gelderland.sp.nl/nieuws/2023/06/hoorzitting-over-onvoldoende-bescherming-omwonenden-industrie
• https://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/18693/industrie-en-omwonenden

UPDATE: Bij de bespreking van het zevenpuntenplan bleek dat een aantal oplossingen (organisatie omgevingsdiensten, voldoende geld, maatregelen gericht op lagere uitstoot en betere bescherming omwonenden) op een later moment nog aan de orde komen. "We zullen er als Staten scherp op moeten letten dat dat ook echt gebeurt en met voldoende vaart", aldus Van Kaathoven. Wel dient de SP nog een voorstel in om omwonenden betere toegang te geven tot onafhankelijke expertise. "Het systeem van vergunningverlening- en handhaving van industriële bedrijven is vaak complex en vergt veel kennis en deskundigheid. Omwonenden hebben niet dezelfde toegang tot technische, milieu, gezondheids- en juridische kennis als bedrijven terwijl het wel hun gezondheid betreft. Dit punt kwam ook uit het overleg van omwonenden: wil je het wantrouwen wegnemen, dan moet er meer objectieve informatie zijn, die makkelijk toegankelijk is." 

UPDATE(2): na de zomer wordt het OVV-rapport opnieuw besproken in de Staten.

Bijlage: 

Lees hier het voorstel van de SP